Netflix w szkole: koniec świata? Walory edukacyjne filmu „Nie patrz w górę”

Wyobraź sobie, jakie wrażenie na swoich uczniach zrobisz, kiedy na lekcji sięgniesz po jeden z najgłośniejszych netflixowych tytułów ostatnich miesięcy. Niezależnie od tego, jaki przedmiot prowadzisz, w „Nie patrz w górę” – czarnej komedii o końcu świata – znajdziesz punkt wyjścia do wartościowej klasowej dyskusji. Nie wierzysz? Sprawdź, jakie zagadnienia edukacyjne dostrzegamy w filmie.

Na jakiej lekcji w liceum i technikum sprawdzi się film o naukowcach odkrywających asteroidę pędzącą ku Ziemi?

Pierwsza myśl: na fizyce! Nawiązanie do produkcji, którą Twoi uczniowie oglądali z zapartym tchem, da Ci intrygujący punkt wyjścia do zajęć z zakresu astronomii.

Zapewniamy jednak, że na tym szkolna przydatność „Nie patrz w górę” się nie kończy. Edukatorzy filmowi podpowiadają, jakie tematy poruszyć można ze wsparciem jednego z najgłośniejszych tytułów Netflixa. Ważna wskazówka: popatrz w dół! Na końcu artykułu znajdziesz długą listę zagadnień edukacyjnych.

Wiedza o społeczeństwie: społeczne zagrożenia

„Oglądając »Nie patrz w górę«, szybko zdajemy sobie sprawę, że reżyser niekoniecznie chce nam dać po prostu jedną fajną lekcję fizyki na poziomie podstawowym, ale raczej cały przyśpieszony kurs wybranych aspektów wiedzy o społeczeństwie.

Pytanie, jakich użyć technologii, aby ocalić ludzkość, zastąpione zostaje innym: co należy zrobić, żeby komukolwiek w ogóle zaczęło zależeć na ratowaniu świata? Autorytet naukowców przegrywa z blichtrem telewizyjnego show, kiedy bohaterowie, odprawieni z kwitkiem przez panią prezydent, decydują się nagłośnić sprawę w mediach. Młoda doktorantka staje się sławna nie za sprawą swojego odkrycia, tylko jako gwiazda najzabawniejszych memów. Określenie »zmierzamy ku zagładzie« bardziej odnosi się w tym wypadku do zagrożenia, które nie tyle czai się w kosmosie (fizyka i astronomia), co jest w nas samych (socjologia)”.

– dr Piotr Pomostowski

Geografia i biologia: globalne ocieplenie

„Filmowa asteroida to metafora katastrofy klimatycznej: zagrożenia, które nieuchronnie zmierza w naszą stronę, a które pomimo starań naukowców i aktywistów nie jest poważnie traktowane przez media, polityków oraz dużą część społeczeństwa. Ta analogia jest czytelna, sugestywna i silnie przemawiająca do wyobraźni, dzięki czemu »Nie patrz w górę« stanowi doskonały przyczynek do dyskusji z uczniami na wszelkie tematy związane z ekologią i globalnym ociepleniem”.

– Katarzyna Kebernik

Godzina wychowawcza i etyka: pandemia i dylematy współczesności

„Świat ogarnięty szaleństwem niepewności, mnożące się teorie spiskowe i zagrożenie czyhające na ludzkość. Czy to podsumowanie doświadczeń z ostatnich dwóch lat? To jedynie kilka słów o »Nie patrz w górę«, ale już na tym poziomie odniesienie staje się co najmniej zauważalne.

Najnowszy film Adama McKaya jest bezlitosny w spojrzeniu na rzeczywistość. Bez wahania pokazuje obraz zdeformowanego systemu, wytykając niemal wszystkie najważniejsze współczesne problemy i patologie. Obnaża działanie mediów, zarówno tych tradycyjnych, jak i internetowych. Świat wydaje się pozbawiony wartości; ludzkość za nic ma odpowiedzialność, a ważne tematy wykorzystuje do realizowania własnych interesów i poszerzania wpływów. Czy więc zaszliśmy już tak daleko, że nikogo nie interesuje ratowanie planety? Czy zasady kampanii politycznych i słupki poparcia już zawsze będą ważniejsze niż dobro społeczeństwa?”

– Ewelina Garstka-Sońko

Podstawy przedsiębiorczości: społeczna odpowiedzialność biznesu

„Niosący złą i niewygodną nowinę naukowcy zostają zakrzyczani przez media i polityków. Do głosu dochodzi również biznes. Przedsiębiorca i wizjoner stojący na czele gigantycznej korporacji technologicznej (nieprzypadkowo przynoszący na myśl kilku znanych współczesnych miliarderów) dostaje większy kredyt zaufania niż nauka. Motywowany postępem, korzyścią dla ludzkości, ale i możliwością wzbogacenia się – ku rozpaczy akademików – podejmuje własną akcję ratunkową. W zniuansowany sposób zostaje tu więc zarysowany temat społecznej odpowiedzialności biznesu. Omówienie go w nawiązaniu do tej prawdziwie wstrząsającej opowieści gwarantuje zaangażowanie uczniów”.

– dr Agnieszka Powierska

Język polski: motyw końca świata i środki stylistyczne – nie tylko filmowe

„Film może zostać użyty w celu wytłumaczenia różnicy między metaforycznym a literalnym sensem utworu. Na jego przykładzie uczeń zrozumie, czym są aluzja, sugestia, przenośnia, analogia; że za pomocą fikcyjnych opowieści twórcy mogą komentować rzeczywiste wydarzenia”.

– Katarzyna Kebernik

„Omawiana produkcja to komediodramat, który z typową dla jego reżysera swadą opowiada z satyrycznym zacięciem o współczesnym społeczeństwie amerykańskim, formułując przy tym wnioski o charakterze uniwersalnym. Formalnie jest to pozycja podobna do wcześniejszych tytułów tego twórcy – »Big Short« czy »Vice« – montaż jest dynamiczny, wręcz neurotyczny, śmiertelna powaga miesza się tu z ironicznymi żartami, a kolorystyka czy praca kamery czyni go atrakcyjnym w odbiorze”.

– Maciej Karwowski

„Widzowie »Nie patrz w górę« mierzą się z nowym, choć intrygująco znajomym, obliczem czasu apokalipsy. Wątek końca świata może być im bardzo bliski – depresji klimatycznej związanej z obawą przed globalną katastrofą doświadcza wielu młodych ludzi. Ale przecież wizja nieuniknionego deadline’u to odwieczny motyw kulturowy. Jakie końce świata już przeżyliśmy? Jakich się obawiamy? Jakie znamy z literatury? Seans produkcji Netflixa nawiązuje do ponadczasowego lęku, zachęca do odnalezienia jego śladów w tekstach kultury i pomaga zadać pytanie o to, czy rzeczywiście »innego końca świata nie będzie«”.

– dr Agnieszka Powierska

Historia: wizje apokalipsy na przestrzeni dziejów

„Seans »Nie patrz w górę« może być ciekawym punktem wyjścia do refleksji na temat różnorodnych wyobrażeń końca świata na przestrzeni minionych wieków. W historii ludzkości apokalipsa miała nastąpić już co najmniej kilkanaście razy. Warto więc zastanowić się – przywołując choćby temat starożytnego kalendarza Majów, milenarystycznych postaw u schyłku pierwszego tysiąclecia naszej ery oraz współczesnych przepowiedni – w jaki sposób przeczucie kresu istniejącej cywilizacji od zarania dziejów łączy się z sytuacją polityczną, społeczną, gospodarczą i religijną”.

– Paulina Kulesza

Język angielski: dyskusja i konteksty

Zapraszając uczniów na seans jakiegokolwiek dobrego anglojęzycznego filmu, nauczyciel języka angielskiego zyskuje. Dlaczego warto jednak wybrać „Nie patrz w górę”? To opowieść tak aktualna, prowokująca i elektryzująca, że nie da się po niej milczeć. Domaga się dyskusji o polityce i społeczeństwie, mediach, problemach współczesnego świata. Obecne w nim aluzje do amerykańskiej polityki i komentarze na temat tamtejszej kultury medialnej sprzyjają omówieniu burzliwych wydarzeń, doświadczanych w ostatnich latach przez światowe mocarstwo.

„Nie patrz w górę” – zagadnienia edukacyjne:

NAUKA

• Czy nauka może dziś zrobić karierę? Rola nauki we współczesnym świecie.
• Myślenie krytyczne, myślenie naukowe. Jak odkrywać prawdę?
• Fake newsy i teorie spiskowe. Co się stało z prawdą w dobie postprawdy?
• Globalne ocieplenie i katastrofa ekologiczna. Przed jakimi wyzwaniami stoi ludzkość?
• „Po co mam się uczyć, skoro nie słuchacie uczonych?” (z młodzieżowego transparentu). Denializm klimatyczny kontra konsensus naukowy.
• Nie ma planety B. Wyjątkowość Ziemi i poszukiwanie życia w innych zakątkach kosmosu.
• Początek i krańce Wszechświata. Wprowadzenie do astronomii.

MEDIA I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA

• Komunikacja w czasach rozbestwionego Internetu. Bańki informacyjne, clickbaity, hejt i algorytmy.
• To ty jesteś produktem! Media na rynku reklamowym.
• Jak nie stać się częścią problemu? Kształtowanie krytycznej i odpowiedzialnej postawy wobec mediów społecznościowych.
• Co się niesie? Trendy w mediach społecznościowych i ich konsekwencje.
• Ziemia krąży wokół gwiazd – celebryci, influencerzy, ich role i przywileje we współczesnym świecie.
• Media – czwarta władza. Etyka, zobowiązania i społeczny wpływ mediów nowych i tradycyjnych.
• Postpolityka: kiedy PR i rozrywka są istotniejsze niż program.  Czy już zawsze słupki poparcia będą ważniejsze niż dobro społeczeństwa?
• Zjawisko populizmu i jego konsekwencje.
• Jak mówić, by być usłyszanym?

GLOBALNY ŚWIAT, WSPÓŁCZESNE SPOŁECZEŃSTWO

• „Nie patrz w górę” jako społeczna diagnoza. Jakie choroby trawią nasze społeczeństwo?
• Globalna wioska, globalne problemy. Wyzwania współczesnego świata.
• Ameryka znowu ratuje świat? Wielkie mocarstwa i globalne nierówności.
• Wielkie korporacje i społeczna odpowiedzialność biznesu.

KULTURA

• Satyra, ironia, parodia, karykatura, aluzja i metafora. Jak i o czym mówi film?
• Teledyskowość, synkretyzm gatunków, dynamiczny montaż. Analiza filmowych środków wyrazu w „Nie patrz w górę”.
• Motyw końca świata w kulturze i literaturze.