„Śpiąca królewna”

Zobacz zwiastun baletu „Śpiąca królewna”:

O czym jest balet „Śpiąca królewna” Czajkowskiego?

Balet „Śpiąca królewna” powstał w 1890 roku z inicjatywy Iwana Wsiewołożskiego, dyrektora carskich teatrów. Obok „Jeziora łabędziego” i „Dziadka do orzechów” to najsłynniejsze wspólne dzieło kompozytora Piotra Czajkowskiego oraz Mariusa Petipy, francuskiego choreografa uznawanego za ojca rosyjskiego baletu klasycznego. Libretto bazuje na baśni Charlesa Perraulta, ale dokonuje różnych urozmaiceń i modyfikacji względem oryginału, m.in. rozbudowując postaci wróżek. „Śpiąca królewna” opowiada zatem o przeklętej w dniu swojego chrztu dziewczynce, która jako piętnastolatka zgodnie z przepowiednią kaleczy się wrzecionem w palec, po czym zapada w stuletni sen, z którego wybudzi ją dopiero pocałunek zakochanego księcia.

Po latach libretto baletu stało się bezpośrednią inspiracją dla Disneyowskiej wersji „Śpiącej królewny”, której główna bohaterka również ma na imię Aurora, a w ścieżce dźwiękowej animacji wykorzystano muzykę Czajkowskiego. Do dzisiaj to ta wersja historii, spopularyzowana przez balet i Disneya, jest lepiej znana od pierwowzoru Perraulta. We francuskiej baśni losy królewny wcale nie kończą się weselem, które jest jedynie wstępem do serii makabrycznych wydarzeń: matka księcia okazuje się ludożerczynią, która na różne sposoby usiłuje usidlić i pożreć swoją synową, co na szczęście jej się nie udaje.

Co warto wiedzieć o balecie „Śpiąca królewna” w nowej choreografii?

Retransmisja, którą można aktualnie oglądać w wybranych kinach (lista seansów na stronie KinoMaestro.pl), to autorskie podejście do klasycznego baletu według pomysłu wybitnego niemieckiego choreografa Christiana Spucka. Ta wersja skupia się na postaci złej wróżki Carabosse, która pojawia się na chrzcinach Aurory, by rzucić na nią zły czar. Spuck opowiada historię z jej perspektywy, przedstawiając ją jako osobę skrzywdzoną i zgorzkniałą. Jak dowiadujemy się z przedstawienia, Aurora jako niemowlę była podopieczną Carabosse, ale została wykradziona z krainy wróżek przez królewską parę, niemogącą doczekać się własnego dziecka.

Kiedy zraniona wróżka dociera na chrzciny królewny, przez pomyłkę rzuca klątwę nie na mężczyznę i kobietę, którzy porwali jej dziecko, ale na samą dziewczynkę. Ogarnięta poczuciem winy Carabosse stara się bezskutecznie odwrócić działanie czaru. Kiedy Aurora zapada w stuletni sen po ukłuciu się wrzecionem to właśnie wróżka z pomocą magii wpływa na księcia, by ten wyruszył śpiącej na ratunek i odratował pocałunkiem prawdziwej miłości. Jednak kiedy książę całuje królewnę… nie wydarza się nic. Dopiero kiedy to przekonana o śmierci dziewczyny, rozżalona Carabosse całuje Aurorę w czoło, królewna się budzi, ponieważ właśnie to był pocałunek prawdziwej miłości.

Co ciekawe, zgodnie z tradycją w rolę wróżki Carabosse wciela się tancerz: postać tę grali zazwyczaj mężczyźni, by wydawała się bardziej groźna, większa od głównej bohaterki, silniejsza. Spuck nadaje jednak tej decyzji obsadowej nieco inny wydźwięk: jego wróżka wydaje się bohaterką niepasującą, inną, odrzuconą. Również sama Aurora w jego interpretacji nie jest bezwolną królewną czekającą na miłość, a jej końcowa decyzja o spędzeniu życia z księciem jest w pełni samodzielna, podjęta już po tym, gdy wybudza się ze snu i ma możliwość lepiej go poznać. Całości przedstawienia nie brakuje przy tym humoru i postmodernistycznego żartu rozszerzającego klasyczną formę, np. w rozpoczynającej scenie, w której opiekujące się dziećmi wróżki śpiewają swoim podopiecznym popowe przeboje, takie jak „Baby” Justina Biebera.

Dlaczego warto pójść na balet Czajkowskiego… do kina?

• To egalitarna i ekonomiczna alternatywa względem wyjścia do teatru. Koszty zagranicznego wyjazdu i biletów do opery są zbyt drogie jak na wycieczkę szkolną przystępną dla całej klasy. Na wyjście do kina będzie stać każdego. Retransmisja „Śpiącej królewny” to niepowtarzalna możliwość obejrzenia jednego z najlepszych zespołów baletowych na świecie w cenie kinowego biletu.
• Bliższe spojrzenie na spektakl. W operze czy teatrze doświadczenie odbiorcy w dużej mierze uzależnione jest od miejsca, które zajmuje na widowni. Retransmisja baletu umożliwia nie tylko obejrzenie całości na wielkim ekranie i w doskonałej jakości, ale pozwala także zobaczyć więcej szczegółów dzięki zbliżeniom na mimikę tancerzy, detale scenografii i inne elementy sceny niewidoczne z teatralnego miejsca, nawet tego w pierwszym rzędzie.
• Bardziej przystępna forma obcowania z wysoką sztuką. Budynek opery, sztywny dress code i nieznany savoir-vivre: dla młodego widza bez kapitału kulturowego to wszystko może się okazać przerażające i mało zachęcające. Natomiast obejrzenie spektaklu w dużo lepiej znanej przestrzeni kina pozwoli poczuć się swobodniej i skoncentrować na odbiorze dzieła.

Dlaczego warto zobaczyć balet „Śpiąca królewna” z klasą?

Seans „Śpiącej królewny” powinien zainteresować wszystkie osoby uczące w szkołach muzycznych i baletowych, ponieważ dla ich uczniów to niepowtarzalna okazja zobaczenia jednych z najlepszych tancerzy na świecie oraz wysłuchania kompozycji jednego z najważniejszych kompozytorów w historii Europy. Również nastolatkom, którzy wybrali klasę o profilu humanistycznym, obejrzenie baletu pozwoli poszerzyć kompetencje kulturowe i lepiej poznać formę sztuki, o której nie mówi się zbyt wiele w podstawie programowej.

Dla wszystkich uczniów „Śpiąca królewna” będzie świetnym przykładem reinterpretacji doskonale znanej baśni. Jakie nowe znaczenia nadali tej opowieści twórcy spektaklu? Czy taka Aurora jest bliższa dziewczynkom od tej znanej z bajki Disneya? Kto zdaniem uczniów jest główną bohaterką spektaklu: tytułowa postać, czy może jednak wróżka Carabosse? W jaki sposób artyści baletowi opowiadają historię za pomocą mowy ciała i języka tańca? Jaką narracyjną funkcje w spektaklu pełni muzyka?

„Śpiąca królewna” stanowi jedną z najlepiej znanych opowieści o dojrzewaniu i jako taka niezmiennie przemawia do podświadomości dzieci i nastolatków. Baśń doczekała się szeregu rozmaitych odczytań, od psychoanalitycznych po feministyczne. Ukłucie wrzecionem bywa interpretowane jako metafora inicjacji seksualnej, pierwszej miesiączki, ale też bólu związanego z końcem dzieciństwa i wejściem w dorosłe życie. Późniejszy sen Aurory odczytuje się jako czas potrzebny bohaterce na przepracowanie traumy, uporządkowanie nowej wiedzy o świecie, wycofanie, ucieczkę od oczekiwań rodziców, zanurzenie we własnym wnętrzu potrzebne do tego, by naprawdę dojrzeć. Interpretacje twoich uczniów i uczennic mogą być całkowicie inne i odświeżające.

„Śpiącą królewnę” rekomendujemy uczniom starszych klas szkoły podstawowej oraz wszystkich klas szkoły ponadpodstawowej.

Sprawdź dostępne seanse i zarezerwuj bilety na „Śpiącą królewnę” na stronie KinoMaestro.pl. Zapraszamy!

Katarzyna Kebernik