W trosce o przyszłość planety

Czytając artykuł, dowiesz się:

• czym jest program Akademii Filmowej Multikina i Cinema3D realizowany w 44 kinach w Polsce,
• jakie filmy najlepiej wykorzystać w procesie edukacji ekologicznej na różnych etapach nauczania szkolnego,
• jakie umiejętności i informacje zdobywają uczestnicy zajęć z pakietu ekologicznego Akademii Filmowej,
• jakie korzyści w pakiecie dostrzegają eksperci edukacji z filmem,
• jakie narzędzia warto wykorzystać w codziennej praktyce edukacyjnej,
• gdzie szukać inspiracji do tworzenia ciekawych lekcji na tematy przyrodnicze.

Akademia Filmowa:
pakiet edukacji ekologicznej z filmem

Akademia Filmowa, projekt edukacji filmowej współtworzony przez ekspertów FILMU W SZKOLE, realizowany będzie od października w kinach sieci Multikino i Cinema3D. W przypadku zainteresowania udziałem w projekcie lub jakichkolwiek pytań czy sugestii z nim związanych zachęcamy do kontaktu z lokalnymi specjalistami ds. kluczowych klientów Multikina i Cinema3D (multikino.pl/szkoły/kontakt i cinema3d.pl w zakładce Dla Szkół).

Materiały edukacyjne Akademii Filmowej będą dostępne również w serwisie FILM W SZKOLE.

Filmy dostępne w kinach sieci Multikino i Cinema3D:

SZKOŁA PODSTAWOWA, KLASY 1-3
„Jakub, Mimmi i gadające psy”
reż. Edmunds Jansons, prod. Polska, Łotwa 2019
rekomendacja wiekowa: 7+

SZKOŁA PODSTAWOWA, KLASY 4-6
„Chłopiec z burzy”
reż. Shawn Seet, prod. Australia 2019
rekomendacja wiekowa: 7+

SZKOŁA PODSTAWOWA, KLASY 7-8
„Nasze miejsce na Ziemi”
reż. John Chester, prod. USA 2018
rekomendacja wiekowa: 12 +

SZKOŁY PONADPODSTAWOWE
„Kobieta idzie na wojnę”
reż. Benedikt Erlingsson, prod. Francja, Islandia, Ukraina 2018
rekomendacja wiekowa: 15+

Dodatkowo polecamy:

„Szajbus i pingwiny”
reż. Stuart McDonald, prod. Australia 2015
rekomendacja wiekowa: 7+

„Pokot”
reż. Agnieszka Holland, Kasia Adamik, prod. Czechy, Niemcy, Polska, Słowacja, Szwecja 2017
rekomendacja wiekowa: 15+

Uczestnicząc w zajęciach edukacji ekologicznej z filmem, uczeń/uczennica dowiaduje się o:

• wielostronnej wartości przyrody w integralnym rozwoju człowieka,
• wpływie człowieka na różnorodność biologiczną,
• zagrożeniach związanych z niepohamowaną eksploatacją przyrody,
• konieczności ochrony przyrody,
• znaczeniu wybranych gatunków roślin i zwierząt w przyrodzie i dla człowieka,
• formach ochrony przyrody w Polsce i konieczności ich stosowania dla zachowania gatunków i ocalenia ekosystemów,
• odnawialnych i nieodnawialnych zasobach przyrody,
• wybranych zależnościach pokarmowych oraz oddziaływaniach antagonistycznych i nieantagonistycznych w przyrodzie,
• postawach i zachowaniach proekologicznych, które sam(a) może wprowadzić w życie.

Uczeń/uczennica zdobywa i rozwija umiejętność:

• podejmowania proekologicznych wyborów,
• zajęcia stanowiska w dyskusjach na temat zrównoważonego korzystania z zasobów przyrody,
• właściwego zachowania w środowisku przyrodniczym,
• podejmowania świadomych działań na rzecz ochrony przyrody.

O pakiecie

Żyjemy w czasach, w których 96% ssaków to ludzie i hodowane przez nich zwierzęta. Grenlandia traci obecnie lód 7 razy szybciej niż w latach 90. XX wieku. Współczesne rozwiązania w rolnictwie przyczyniają się do tego, że zagrożonych wymarciem jest 40% gatunków owadów. Naukowcy ostrzegają, że do 2050 roku w oceanach może być więcej plastiku niż ryb. Potrzeba ochrony środowiska – zarówno w globalnym, jak i lokalnym, czy nawet indywidualnym wymiarze – jest tematem, który dotyczy każdego, choć może jeszcze nie każdy zdołał się z nim zmierzyć. Pakiet edukacji ekologicznej zachęca młodych widzów do zaangażowania się jedną ze spraw kluczowych dla ich przyszłości.

Ku zielonemu pojęciu

Podkreślmy, że kiedy mówimy o niebezpieczeństwach wynikających z nadmiernej eksploatacji dóbr przyrody, mamy na myśli nie tylko groźbę życia w nieestetycznym krajobrazie czy utratę dotychczasowych swobód (której przedsmak dały nam tegoroczne dramaty związane z pandemią). Stawka jest zdecydowanie większa. Zagrożenie dotyczy pokoju m.in. w naszym rejonie świata, bezpieczeństwa całych pokoleń (także tych już narodzonych), ogólnie rozumianej przyszłości ludzkości. Temat jest więc palący. Czy dzieci i młodzież mogą włączyć się w zmagania z wyzwaniami związanymi z ochroną przyrody? Jak przekonać dorastających ludzi, że mamy do czynienia ze sprawą wymagającą także ich zainteresowania?

Na nasz sprawdzony sposób składają się trzy elementy:

• wybitne kino: bogaty repertuar, wyselekcjonowany z myślą o konkretnych grupach wiekowych;
  
• atrakcyjny kilkunastominutowy film edukacyjny, czyli wyświetlane przed głównym seansem wprowadzenie w temat ochrony środowiska, pełne różnorodnych materiałów i ciekawych informacji z rzetelnych źródeł, proponujące konkretne proekologiczne zachowania i zachęcające do refleksji na temat własnych wyborów konsumenckich oraz postawy względem innych mieszkańców Ziemi;
  
• opracowane przez specjalistów (przyrodników, aktywistów ekologicznych, filmoznawców) scenariusze lekcji wspomagające nauczyciela w omawianiu z klasą filmowego przesłania oraz poszerzające zakres informacji zdobytych przez uczniów za sprawą seansu.

Kino – zaangażowane i angażujące

Repertuar pakietu edukacji ekologicznej z filmem dostarcza okazji do odkryć biologicznego bogactwa Ziemi. Seans każdego z proponowanych filmów stanowić może punkt wyjścia i ważny element kształtowania proekologicznych postaw: szacunku wobec wszystkich żywych istot, wrażliwości na piękno natury oraz współodpowiedzialności za dobra przyrody.

Możliwość obserwacji dzikich gatunków zwierząt to przywilej nielicznych. Co więcej, bywa, niestety, elementem praktyk szkodliwych. Za sprawą filmów z ekologicznym zacięciem zaproszenie do bliskiego obcowania z pełnym różnorodności światem fauny i flory otrzymuje szeroka publiczność. Nietypowe spotkanie zostaje zaś opatrzone tworzonym z rozwagą i odpowiedzialnością komentarzem zaangażowanych w sprawę ekspertów – autorów materiałów edukacyjnych. Emocjonujące filmy – ich olśniewające zdjęcia, waleczni bohaterowie, trzymająca w napięciu dramaturgia oparta na realnych problemach i zagrożeniach czyhających na przyrodę – to szansa na dotarcie do wrażliwości i wyobraźni nie tylko uczniów zawsze otwartych i żądnych wiedzy, lecz także tych, którzy wymagają dodatkowej zachęty.

Wielki ekran kina zachęca młodych widzów do zmiany perspektywy, niejednokrotnie umożliwiając przyjęcie punktu widzenia przedstawicieli innych gatunków. Zmusza przy tym do konfrontacji z niewygodnymi prawdami o ludzkiej zachłanności, do spostrzeżenia potęgi pierwotnej natury czy identyfikacji z cierpieniem kruchej istoty, zadanym przez człowieka. Targające publicznością w czasie pokazu wrażenia, za sprawą odpowiedniej edukacyjnej ramy, mają szansę zostać przekute w mobilizujące do działania przekonanie, że warto podjąć wysiłek wstąpienia w szeregi aktywnych obrońców przyrody.

Troska o zielone płuca. Propozycje dla widzów 7+

Istnieje wysokie ryzyko, że najmłodsi uczniowie otrzymają od nas w spadku nie bogactwo przyrody, a wielki dług zaciągnięty u natury. Może uda im się wybrnąć z problemów, z którymi ich zostawimy. Nawet jeśli – nadszarpnięta harmonia przyrody zawsze będzie wymagała specjalnej troski.

Ekologia jest dziś istotną wartością, na którą warto uwrażliwiać podopiecznych nawet od pierwszych chwil w szkole. Pomogą w tym repertuarowe propozycje pakietu edukacyjnego. Przy wsparciu wartkiej akcji i wciągającej intrygi uczą o tym, jak ważną rolę odgrywają rezerwaty, ostoje zwierząt, a nawet zwykłe miejskie parki.

 „Jakub, Mimmi i gadające psy” to zjawisko nietypowe we współczesnej kinematografii – piękna pełnometrażowa animacja o wysokich walorach artystycznych i edukacyjnych, pochodząca spoza brylujących na rynku wielkich wytwórni. Zachwyca warstwą wizualną, jak i postępowym przesłaniem. Wieloaspektowa wymowa filmu nie ogranicza się wyłącznie do ekologii; kładzie wręcz podwaliny pod wychowanie w duchu społeczeństwa obywatelskiego. Sympatyczni bohaterowie uświadamiają sobie wartość, jaką mają drzewa i poszukują sposobu na ich ocalenie przed wycinką. Przed dziećmi niejeden wyczyn. Czy uda im się zawalczyć o prawo do zieleni?

Postępującej ingerencji w środowisko przeciwstawiają się również bohaterowie zrealizowanych wprawnie filmów aktorskich, w których stawką jest ocalenie zwierzęcych ostoi przed bezwzględną chciwością inwestorów: „Chłopca z burzy” oraz „Szajbusa i pingwinów”. Produkcje, pełne humoru, zwrotów akcji i rewelacyjnych zdjęć przyrody, traktują o owocnej przyjaźni między człowiekiem i zwierzęciem. Uzmysławiają konieczność otaczania troską zagrożonych gatunków – nie tylko pelikanów, na które czatują kłusownicy („Chłopiec z burzy”), czy nielotów ze stale zmniejszającej się australijskiej populacji („Szajbus i pingwiny”). Losy ptasich bohaterów obu filmów z łatwością porównać można z dolą bliższych nam geograficznie zwierząt. Seans wzruszającego „Chłopca z burzy” czy bezpretensjonalnego „Szajbusa i pingwinów” to ważna lekcja odpowiedzialności oraz trafna, przemawiająca do wyobraźni młodych widzów ilustracja problemów, z którymi mierzą się ekolodzy. Ponadto, pokazy mogą być pretekstem do rozmów o odmienności fauny i flory w różnych zakątkach świata.

Z kamerą wśród zwierząt. Film dokumentalny dla widzów 12+

Zmierzch epoki nudnych dokumentów dawno już za nami. Filmy przyrodnicze potrafią wbijać w fotel, trzymać w napięciu, bawić, wzruszać i zachwycać. Dowodzi tego propozycja dla klas 7-8 szkoły podstawowej oraz szkół ponadpodstawowych.

„Nasze miejsce na Ziemi” dokumentuje życie ekologicznej farmy i afirmuje złożoność bogatego ekosystemu oraz niepowtarzalną równowagę, jaką zapewniają prawa przyrody. Widzowie spotykają się z brawurowym przedsięwzięciem – próbą przemiany spustynniałego skrawka ziemi w krainę mlekiem i miodem płynącą. Heroiczna walka początkujących farmerów i zaskakujące rozwiązania odnajdowane przez nich (czasem przypadkowo) inspirują do podjęcia wysiłków o nadanie nowego życia własnej okolicy oraz do podjęcia ogrodniczych prób choćby na domowym parapecie. Entuzjazm niestrudzonych rolników-marzycieli zaraża – a sprzyjają temu liczne emocje towarzyszące widzowi. „Nasze miejsce na Ziemi” to zgoła więcej niż dokument przyrodniczy! Jest po trosze także filmem akcji (czy mimo przeciwności losu bohaterowie sprostają wyzwaniu?), komedią – również romantyczną (co wyniknie z nietypowej sympatii koguta-włóczęgi i samotnej świni?) czy kryminałem (kto jest odpowiedzialny za nocne spustoszenie w zagrodzie?).

Samotna walka. Propozycje dla widzów 15+

Uczniom szkół ponadpodstawowych warto dostarczyć okazję do konfrontacji poglądów i temat do żarliwej dyskusji. Ich zarzewiem będą seanse filmów budzących skrajne reakcje – zrodzonych ze sprzeciwu i nie próbujących ukryć swojej buntowniczej proweniencji. Prowokujące „Kobieta idzie na wojnę” oraz „Pokot” z subtelnym humorem i groteską opowiadają o dojrzałych kobietach, które z pozoru wiodą spokojne życie. Obie protagonistki w tajemnicy przed światem, w dyskusyjny (delikatnie mówiąc) sposób, sprzeciwiają się przyjętym przez ogół zasadom. Zarówno wartka, romansująca z kinem superbohaterskim i momentami świadomie absurdalna „Kobieta idzie na wojnę”, jak i „Pokot” – intrygujący, zagadkowy kryminał ekologiczny (adaptacja powieści Olgi Tokarczuk!) – wzywają widzów do podjęcia intelektualnego eksperymentu – zapytania: a co gdyby przewinienia wobec natury uchodziły za przestępstwa?

Oba wybitne filmy zaintrygują, ale być może także podzielą publiczność. Między innymi dlatego są bezwzględnie warte omówienia. I to nie tylko w kontekście proekologicznego aktywizmu. „Kobieta idzie na wojnę” będzie równie pomocna dla przyrodników, jak i wychowawców, nauczycieli WOS-u czy nawet języka polskiego – a to za sprawą obecnych w filmie wątków związanych z dyskursem medialnym.

*

Jako edukatorzy filmowi wierzymy, że seans może mieć silne oddziaływanie na młodych widzów i inspirować ich do weryfikacji własnych postaw pod kątem ekologii. Aby jednak filmowe przesłanie w pełni wybrzmiało, zachęcamy do omówienia odbiorczego doświadczenia podczas lekcji i skorzystania z tej rozmowy jako z punktu wyjścia do dalszej realizacji podstawy programowej. Gwarantujemy, że powiązane z filmem treści zyskają w oczach uczniów na atrakcyjności dzięki odniesieniu do filmowej fabuły.

Agnieszka Powierska

Pakiet edukacji ekologicznej z filmem jest jednym z 8 pakietów tematycznych Akademii Filmowej Multikina i Cinema3D. Wkrótce zaprezentujemy pozostałe:

• historyczno-patriotyczny,
• polonistyczny,
• wychowania do wartości,
• psychologiczny,
• zdrowotny,
• ekonomiczny,
• informatyczny.

Agnieszka Powierska