„Święty”. O słynnej kradzieży gnieźnieńskiego relikwiarza

Polska, lata 80. Z gnieźnieńskiej katedry w tajemniczych okolicznościach skradziony zostaje relikwiarz św. Wojciecha. Rozwikłaniem sprawy ma zająć się porucznik Milicji Obywatelskiej, Andrzej Baran. Okazuje się, że rozwiązanie tej zagadki nie będzie wcale proste… Jedno jest pewne: „Święty” to seans, który do ostatnich minut będzie trzymał w napięciu.

„Święty” to inspirowany prawdziwymi wydarzeniami film z doborową obsadą, który warto będzie zobaczyć wspólnie z uczniami szkół ponadpodstawowych. W naszym artykule zdradzamy, jak wykorzystać seans m.in. na lekcjach języka polskiego, historii oraz historii i teraźniejszości.

Wysłuchaj opinii nauczycieli i edukatorów o filmie:

Poznaj zagadnienia edukacyjne, które warto podjąć po seansie filmu „Święty”:

Historia kradzieży relikwiarza świętego Wojciecha

Główny wątek w filmie, na którym opiera się śledztwo, jest inspirowany prawdziwą historią. Z pewnością warto będzie omówić ją bardziej szczegółowo z uczniami na lekcji historii/historii i teraźniejszości. W 1986 roku kilku sprawców włamało się do katedry gnieźnieńskiej i skradło m.in. figurę św. Wojciecha i inne bezcenne dzieła sztuki z katedry. Sprawa odbiła się szerokim echem w ówczesnym społeczeństwie. Sprawców pojmano po paru dniach. Jakie motywy stały za tym czynem? Odpowiedź może nie być tak oczywista, jak mogłoby się wydawać. To ciekawa kwestia, którą warto będzie rozwinąć na zajęciach historii, ponieważ…

„…katedra to zawsze była sprawa polityczna”. 

To słowa jednego z bohaterów filmu, które warto będzie rozwinąć także w trakcie zajęć historii. Przy okazji można odnieść się do tradycji związanych z gnieźnieńską katedrą oraz do przełomowych wydarzeń z okresu początków polskiej państwowości. To dobry pretekst, by przypomnieć uczniom, że budynek był świątynią koronacyjną królów, siedzibą pierwszego w Polsce arcybiskupstwa, miejscem, z którego wyruszył z misją chrystianizacji Prus św. Wojciech. Można przywołać także współczesne zdarzenia, o których mowa jest także w filmie. Katedra była pierwszym celem Jana Pawła II w trakcie pielgrzymki do Polski. Wydarzenie było czujnie śledzone przez komunistyczne władze. Sprawa kradzieży relikwiarza nie była więc czystym aktem wandalizmu, ale ważnym wydarzeniem na tle rzeczywistości społeczno-politycznej ówczesnej dekady.

Stosunki między kościołem a komunistyczną władzą

Film trafnie portretuje wspomniane zagadnienie. Ukazane są w nim m.in. protesty i demonstracje po śmierci ks. Popiełuszki. Przedstawiony zostaje sprzeciw wiernych wobec działań komunistycznej władzy, a z drugiej strony – działania dygnitarzy w celu „załagodzenia” nastrojów społecznych. W jaki sposób ten wątek łączy się ze sprawą kradzieży relikwiarza? Na to pytanie warto będzie poszukać odpowiedzi wspólnie z uczniami w trakcie zajęć historii i teraźniejszości.  

Działalność milicji i SB w czasach PRL

Film będzie także świetną bazą do omówienia tego zagadnienia. Przedstawione są w nim działania Służby Bezpieczeństwa oraz przedstawicieli milicji. W filmie pojawiają się też odniesienia do struktury władzy w PRL – w tym przede wszystkim do działalności IV Departamentu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, którego przedstawicielem jest jeden z bohaterów filmu. Jego celem była walka z działalnością kościołów i związków wyznaniowych, ewidencjonowanie i dokumentowanie m.in. działalności kleru katolickiego i innych wyznań. Zachęcamy do tego, by rozwinąć ten wątek w trakcie lekcji.

Postać świętego Wojciecha i legenda z Drzwi Gnieźnieńskich

To świetny temat zarówno dla polonistów, jak i nauczycieli historii sztuki oraz WOK-u. Legenda o św. Wojciechu przedstawiona na drzwiach Katedry Gnieźnieńskiej jest bardzo istotnym elementem filmowej intrygi. Po seansie warto będzie przybliżyć uczniom postać świętego i jego niezwykłej historii (a także poszukać analogii między wspomnianą legendą a filmową fabułą). Seans może stanowić także punkt wyjścia do rozmowy na temat symboliki ornamentów na drzwiach katedry (o czym mowa w filmie).

Konwencja filmu kryminalnego/detektywistycznego

„Święty” będzie też dobrą bazą do omówienia cech i schematów opowieści kryminalnej/detektywistycznej. Jaki typ bohatera możemy odnaleźć w tego typu filmach/dziełach literackich? Wokół czego obudowana jest fabuła? W jaki sposób twórca prowadzi opowieść? To ciekawy temat m.in. dla polonistów.

Dlaczego Katedra Gnieźnieńska jest tak ważnym zabytkiem? 

Seans filmu będzie też ciekawym punktem wyjścia do dyskusji dla nauczycieli WOK-u i historii sztuki. Warto będzie omówić z uczniami znaczenie katedry na tle polskich i ogólnoeuropejskich zabytków. Styl architektoniczny zabytku, elementy wnętrza budynku oraz obecne w nim dzieła sztuki… Seans może zachęcić do rozwinięcia tych zagadnień w trakcie zajęć.

Jak wyglądały relacje w czasach PRL? 

Film w bardzo ciekawy sposób pokazuje nie tylko kontekst społeczno-polityczny tamtych czasów. „Święty” wnikliwie obrazuje również jednostkowe więzi – naznaczone nieufnością i wzajemnymi podejrzeniami. Tajemnice, donosy i niemożność zaufania nawet najbliższym osobom… Czy uczniowie są w stanie wyobrazić sobie, jak funkcjonowali ludzie w takiej rzeczywistości? Film „Święty” w bardzo ciekawy sposób portretuje, w jaki sposób sfera polityczna może wpływać na prywatne życie i relacje jednostki.

Na film „Święty” zapraszamy do kin od 24 marca.

Paulina Kulesza