LET’S DOC about it!

Wizualną stronę tegorocznego festiwalu reprezentuje ryś i nie jest to wybór przypadkowy. Kino dokumentalne dla młodej widowni, prezentowane na LET’S DOC, to emanacja idei „ostrowidza” (jak był nazywany ryś w języku staropolskim). Festiwal przedstawia film jako pole ekspresji, medium, które nie koloryzuje, a jednocześnie przekonuje, że każda opowieść jest wyjątkowa i warta opowiedzenia. Udowadnia, że dokument stanowi nie tylko artystyczną inspirację i zachętę do autoekspresji, ale również, że jego walor angażujący i wpływ na widza mogą być silniejsze niż w przypadku kina fabularnego. 

Poznajcie nasz subiektywny wybór tytułów festiwalowych! Jakie filmy rekomendujemy?

Paulina Kulesza:

„Lato kolibrów”, reż. Silvia Del Carmen Castaños, Estefanía Contreras

Utrzymana w lekkim tonie opowieść o przyjaźni, siostrzeńskim wsparciu i emigracyjnych doświadczeniach ma szansę przypaść do gustu widzom w wieku licealnym. Bohaterki dokumentu są zarazem jego twórczyniami, które rejestrują historię wspólnie spędzonego lata. 18-letnia Silvia i 21-letnia Estefania to najlepsze kompanki mieszkające w Laredo – mieście znajdującym się tuż przy granicy z Meksykiem. Dziewczyny spędzają razem niemal każdą chwilę. Obserwujemy je w trakcie spontanicznych wygłupów na ulicach miasta. Przysłuchujemy się ich osobistym zwierzeniom, a także ironicznym żartom, którymi celnie punktują trudną rzeczywistość.

Życie Sylvii i Estefanii składa się jednak nie tylko z beztroskich momentów. Dziewczyny w napięciu czekają na proces migracyjny, jednocześnie obawiając się deportacji. Tęsknią za Meksykiem – swoim utraconym domem. Opowiadają o doświadczeniach związanych z aborcją. Protestują także przeciw nadużyciom urzędników imigracyjnych. Bohaterki próbują oswoić trudne emocje, tworząc sztukę – grając, śpiewając, kręcąc dokument na temat własnych przeżyć.

„Lato kolibrów” to bezpretensjonalny i autentyczny portret przyjaźni, która jest źródłem wsparcia w trudnych momentach. Seans może zainspirować dyskusję na temat znaczenia bliskich więzi w naszym życiu. Ma szansę otworzyć młodych widzów także na rozmowę o różnorodnych doświadczeniach przedstawionych w filmie (związanych m.in. z emigracją, buntem i aktywizmem), które mogą być im bliskie.

„Neurotypy”, reż. Maija Hirvonen

Nastoletnia Aida jest zaangażowaną i pełną pasji aktywistką. Jej misją jest uświadamianie społeczeństwa na temat trudności, jakich doświadczają na co dzień osoby neuroatypowe. Bohaterka jest osobą z autyzmem, w związku z czym często napotyka liczne bariery, które utrudniają jej funkcjonowanie. Aida zauważa, że młode osoby w spektrum często nie mają równych szans już na starcie. Nie otrzymują odpowiedniego wsparcia, ponieważ ich sytuacja i wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć, często nie są we właściwy sposób rozumiane przez dorosłych – nauczycieli oraz rodziców. Z pomocą swojej mamy bohaterka regularnie organizuje demonstracje pod fińskim parlamentem. Ich głównym celem jest to, by potrzeby osób neuroatypowych zostały zauważone i usłyszane. To pierwszy krok do systemowych zmian, które miałyby na celu poprawę jakości ich życia.

„Neurotypy” to film, który rekomendujemy przede wszystkim uczniom klas 7-8 i szkół średnich, a także wychowawcom, rodzicom i osobom pracującym z młodzieżą. Dokument w przystępny i zrozumiały sposób przybliża trudności, jakim stawiają czoła osoby neuroatypowe. Seans nie tylko ma szansę uwrażliwić młodych widzów na ich potrzeby, ale także zachęcić do podejmowania inicjatyw i działań, które mają szansę zmienić świat na lepsze.

Agata Szulc-Woźniak:

„Ostatnia pieśń z Kabulu”, reż. Kevin Macdonald

„Ostatnia pieśń z Kabulu” to poruszający dokument o pierwszej w historii Afganistanu orkiestrze złożonej z samych dziewcząt. To zarazem opowieść o emancypacji, która dokonuje się dzięki muzyce i poprzez sztukę.

W ogarniętym niepokojami Kabulu szkoła muzyczna wydaje się czystą abstrakcją – jak statek pochodzący z innego świata, który wylądował w Afganistanie przez przypadek. Schronienie i nadzieję znajdują tu porzucone dzieci, którym tradycyjna, patriarchalna kultura nie ma nic do zaoferowania. Wykluczeni, zaniedbani i pominięci – to właśnie oni otrzymują szansę edukacji, która nikogo nie uprzywilejowuje, która przeciwdziała podziałom i dyskryminacji i która jednocześnie, jak przekonują bohaterowie dokumentu, uczy dokonywania samodzielnych wyborów i kształtowania własnej przyszłości. W tej szkole – wychowującej do wolności – oprócz chłopców, uczą się też dziewczęta. Część z nich poznaje technikę gry na tradycyjnych, afgańskich instrumentach.

Kiedy do władzy dochodzą Talibowie, młodzi artyści znajdują się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. W fundamentalistycznej interpretacji, Koran zabrania wykonywania muzyki, którą uznaje za grzeszną. Muzycy z Kabulu przemierzą pół świata, by móc kultywować własną kulturę i – w obcym kraju – śpiewać rodzimą pieśń o wolności.

„Od tej chwili wszystko było inaczej”, reż. Eef Hilgers

Dziecięcy i nastoletni bohaterowie dokumentu wspominają moment, który na zawsze zmienił ich losy – chwilę, w której dowiedzieli się o planowanym rozwodzie swoich rodziców. Twórców filmu interesują szczegóły rozmowy na ten temat. Kto poinformował najmłodszych członków rodziny o nadchodzącym trzęsieniu ziemi? Gdzie się wtedy znajdowali? Co jedli? Czy siedzieli na sofie? Jakich słów użyli rodzice?

Okazuje się, że młodzi ludzie doskonale pamiętają wszystkie, pozornie niezauważalne drobiazgi – ilość makaronu na talerzu, tatę, który odsuwa się od stołu, trudną do nazwania, napiętą atmosferę. Dokument nie pozostawia złudzeń co do tego, jak ogromnym obciążeniem dla psychiki dzieci i młodzieży jest rozstanie opiekunów. Trauma staje się udziałem wszystkich bohaterów filmu, niezależnie od ich wieku. Młodzi ludzie tracą grunt pod nogami, poczucie bezpieczeństwa, czują gniew i smutek – a niekiedy, o czym przejmująco opowiada jeden z bohaterów filmu, stają się niezdolni do radości.

„Od tej chwili wszystko było inaczej” wskazuje jednak, że nawet tak ogromny kryzys jak rozwód rodziców można stopniowo oswoić. Lekiem na traumę dla bohaterów dokumentu staje się wsparcie bliskich i przyjaciół lub sztuka.

Jagoda Roszak

„Jesteśmy ogniem!”, reż. Karen Vazquez Guadarrama

Jestem nasionkiem, które próbuje wykiełkować w zakazanej krainie to zdanie, które wypowiada bohaterka dokumentu – Mar, artystka i aktywistka z Meksyku. Film „Jesteśmy ogniem!” należy do serii „Draw for change”, czyli sześcioczęściowego serialu o rysowniczkach z całego świata, które rzucają wyzwanie obowiązującym w ich społeczeństwach normom i przełamują tabu.

Dokument opowiada o sytuacji kobiet w Meksyku, grożącym im niebezpieczeństwie ze strony mężczyzn i proteście przeciwko niekaranej przemocy. Społeczne tło oraz indywidualne historie są tu jednak przedstawione w niezwykłych barwach rysunków i malowideł Mar, która swoją twórczością wspiera doświadczające krzywdy kobiety i walczy o zmianę. Jej regularna aktywność na Instagramie staje się nie tylko głosem jej indywidualnej ekspresji  (choć imponuje stylem, kreatywnością i wywrotowością), ale głosem tych wszystkich, którzy doświadczają bólu – braku akceptacji, przemocy, straty. Wielkim walorem filmu jest przedstawienie drugiej strony, często pokazywanych w negatywnym świetle, mediów społecznościowych, podkreślenie ich potencjału jako platformy zrzeszającej ludzi, miejsca swobody wyrażania swoich myśli i uczuć oraz wzajemnego wsparcia.

Mój bunt to moja czułość głosi dziewczyna w jednej z grafik. Dokument przekonuje, że zaangażowanie, uważność, uwaga wobec innych robią różnice i mogą być wyrażane na różnorodne sposoby. Bez wątpliwości poleciłabym ten film wszystkim uczniom szkół średnich!

„Historia świata według Getty Images”, reż. Richard Misek

Dokument stworzony na podstawie materiałów archiwalnych z internetowego katalogu Getty Images stanowi historyczną podróż przez najważniejsze momenty zmian w dziejach świata, które zostały uchwycone kamerą. Celem filmu nie jest jednak tylko przedstawienie w pigułce obrazów naszej zbiorowej pamięci, ale również refleksja nad komercjalizacją tego co wspólne.

Korporacja Getty Image, największe archiwum obrazów na świecie, zawłaszczyła i ograniczyła dostęp do zdjęć i filmów należących do domeny publicznej, to jej „własnością” są takie nagrania z ubiegłego stulecia, jak lądowanie Apollo na Księżycu czy upadek muru berlińskiego. Film Richard’a Misk’a to forma aktywizmu i ważny głos w sprawie nieprawomocnego kolonizowania tego, co legalnie publiczne i bezkarności działań wielkich korporacji. A także niesamowity akt oporu wobec takich praktyk – film został opublikowany i udostępniony szerokiej publiczności, można go bezpłatnie obejrzeć w Internecie. Tym samym pojawiające się w nim sekwencje z historii świata wróciły do domeny publicznej i wolnego użytku artystycznego.

Dlaczego to dobry wybór dla młodych widzów? Dokument odważnie przedstawia współczesny świat, mówi o jego hipokryzji i władzy wielkich korporacji. Jednocześnie ukazuje sprawczość jednostki, która skutecznie może przeciwstawiać się ograniczeniom swobody twórczości i wypowiedzi. To jeden z tych filmów, które niepokoją, wzbudzają bunt, inspirują do działania.