KINO O WARTOŚCIACH: Burza wokół tęczy

Wbrew temu, co można było ostatnio usłyszeć w mediach, prawa człowieka to nie „idiotyzmy”. Intymna sfera życia dorastającej osoby powinna być traktowana z delikatnością i poszanowaniem prywatności. Co zrobić, by rozlegające się wokół dehumanizujące wykrzyknienia nie stłumiły wewnętrznego głosu młodych ludzi odkrywających własną tożsamość i kształtujących swoje nastawienie do otoczenia? Zachęcamy do rodzinnych dialogów na trudne tematy. Film pomoże Wam je przeprowadzić. Prezentujemy wybór tytułów i materiałów edukacyjnych, które wesprą Was w ważnych rozmowach z dziećmi w każdym wieku.

Nasz kraj zdobył w tegorocznym raporcie ILGA-Europe niechlubny tytuł homofobicznego lidera Unii Europejskiej. Przed trzema laty opublikowano wstrząsające dane mówiące o tym, że myśli o samobójstwie ma blisko 70% nieheteronormatywnych nastolatków w Polsce. Legitymizacja dyskryminacji ze względu na orientację seksualną dokonana przez wpływowe osoby w ostatnich dniach oburza i bardzo martwi. Dlatego mamy do Was ogromną prośbę: drodzy Rodzice, nie zostawiajcie swoich dzieci bez ważnych rozmów, które przekonają ich o Waszym wsparciu i nauczą, jak okazywać wsparcie innym. Zachęcamy, by omówienie trudnych tematów rozpocząć wspólnym seansem.

Dlaczego warto zacząć od filmu?

Kino z nieodpartą mocą zachęca do uczestnictwa uczuciowego, do utożsamiania się z bohaterem lub bohaterką, współprzeżywania z nim/nią przygód i rozterek, nawiązania z nim/nią emocjonalnej więzi i znalezienia zrozumienia dla jego/jej wyborów. Widzowie i widzki mogą poszerzyć w ten zastępczy sposób własne doświadczenia – na 1,5 czy 2 godziny zżyć się z kimś innym i wykroczyć poza to, co dotąd znane. I choć odbiorcza identyfikacja pozornie kończy się wraz z wygaszeniem ekranu, wierzymy, że zrodzona dzięki niej empatia na trwałe pogłębia wrażliwość publiczności. Dobrze dobrane kino potrafi przygotować na spotkanie z odmiennością – tak, aby pierwszą reakcją nie było zaniepokojenie, lecz dojrzała otwartość.

Z tych samych powodów wspólny seans daje podstawę do budowania pola porozumienia. Jest jedną z okazji, by doświadczenia Wasze i Waszych dzieci – rozbieżne z racji wieku, różnicy pokoleń, zakresu obowiązków, odmiennych sposobów przeżywania itd. – zbliżyły się do siebie. Stanowi to doskonały punkt wyjścia do rozmów, zwłaszcza że trudne kwestie łatwiej zacząć omawiać pod fabularnym przebraniem i w odniesieniu do świata filmowego. Porównanie wrażeń i  wniosków z seansu ośmieli Was i pomoże zaprezentować dającą poczucie bezpieczeństwa postawę akceptacji.

W poszukiwaniu inspirujących bohaterów LBGT+

Siłą rzeczy, im bliższe dorosłości są Wasze dzieci, tym łatwiej dobrać odpowiedni tytuł. Być może już przychodzi Wam na myśl jakiś film, który zrobił na Was wrażenie, a w którym pojawia się nieheteronormatywny bohater?

Przypomnijcie sobie inspirującego protagonistę „Obywatela Milka” (reż. Gus Van Sant, USA 2008), wzorowanego na amerykańskim aktywiście walczącym o uznanie równości osób LGBT i pierwszym radnym San Francisco otwarcie przyznającym się do orientacji homoseksualnej. Jeśli Wasze pociechy są fanami muzyki rockowej – polecamy „Bohemian Rhapsody” (reż. Bryan Singer, USA, Wielka Brytania 2018) – biografię Freddy’ego Mercury’ego. Wysokiej klasy kino gatunkowe ma duże szanse u wielu odbiorców, dlatego dobrym wyborem może okazać się niezwykle poruszająca „Tajemnica Brokeback Mountain” (reż. Ang Lee, Kanada, USA 2005) – kowbojski melodramat rozgrywający się między dwoma mężczyznami w zapierającym dech w piersiach górskim krajobrazie.

Nastolatkowie/nastolatki z pewnością szczególnie docenią te produkcje, których bohaterami są ich rówieśnicy/rówieśniczki. Poszukiwaczy lekkiego tonu skłaniamy ku „Złemu wychowaniu Cameron Post” (reż. Desiree Akhavan, USA 2018) – opowieści o dziewczynie wysłanej przez religijną ciotkę do ośrodka, który ma „wyleczyć” ją z homoseksualizmu. Mroczna fabuła polskiej „Sali samobójców” (reż. Jan Komasa, Polska 2011) koresponduje z autentycznymi losami młodzieży skrzywdzonej homofobią.

Kameralne, wyciszone, lecz przejmujące historie poszukującej swojej tożsamości młodzieży – interpłciowej/ego Alex(a) z „XXY” (reż. Lucía Puenzo, Argentyna, Francja, Hiszpania 2007) czy Lary uwięzionej w chłopięcym ciele z „Girl” (Lukas Dhont, Belgia, Holandia 2018) otwierają oczy na dylematy i dramaty, o których wielu nastolatków może nie mieć pojęcia. Niektórzy młodzi odbiorcy/młode odbiorczynie – szczególnie ci/te kochający/e kino, będą gotowi nawet, by zmierzyć się z bardziej hermetyczną, queerową twórczością Pedro Almodóvara (np. z barwnym „Wszystko o mojej matce”, Francja, Hiszpania 1999) czy zmysłowymi i buntowniczymi filmami Xaviera Dolana (np. z intrygującymi „Wyśnionymi miłościami”, Kanada 2010).

Ta krótka lista różnorodnych przykładów filmów ważnych, głośnych czy kultowych nie wyczerpuje, oczywiście, możliwości. Wiele z powyższych propozycji wymaga sporo odwagi, ich wybór – dużej dozy wyczucia. FILM W SZKOLE dostarcza jednak także innych istotnych pomysłów na rozwijający seans. Na naszej stronie znajdziecie linki do serwisów streamingowych, gdzie legalnie obejrzycie starannie wyselekcjonowane przez nas filmy, dopasowane do potrzeb odbiorców w różnym wieku, opracowane przez nauczycieli i edukatorów.

Seans i rozmowa z dzieckiem w każdym wieku. Krok po kroku z FILMEM W SZKOLE

Choć zadanie odnalezienia wątków związanych z różnymi orientacjami i tożsamościami płciowymi w kinie dziecięcym i młodzieżowym nie jest łatwe, wiele filmów odnosi się do tematów uprzedzeń, równości i akceptacji. Powody dyskryminacji mogą być różne, ale mechanizm prześladowań bywa zbliżony. Przyjrzyjmy się zatem poniższym propozycjom i sprawdźmy, jak mogą się przydać w podejmowaniu niełatwych rozmów związanych z wykluczeniem.

Szkoła podstawowa, klasy 1-3: „Pan Żaba” (reż. Anna van der Heide, Holandia 2016)

Pełna humoru opowieść o nauczycielu w niekontrolowany sposób zmieniającym się w żabę, wykorzystuje baśniowe wątki, aby podjąć temat afirmacji różnorodności. Zgrabna filmowa metafora pozwala interpretować motyw wstydliwej metamorfozy na przeróżne sposoby. Scenariusz lekcji, opracowany przez Kierowniczkę Działu Sztuki i Edukacji Kulturowej Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu, Joannę Żygowską, będzie wsparciem we wzmacnianiu w dzieciach postawy samoakceptacji. Proponowane w nim działania (łatwe do przeprowadzenia również w domu – nie w grupach, a indywidualnie) uczą, że różnice między ludźmi są wartością, nie zaś powodem do ośmieszania czy wytykania palcami.

Szkoła podstawowa, klasy 4-6: „Cudowny chłopak” (reż. Stephen Chbosky, Hongkong, USA 2017)

Bohater tego poruszającego filmu, chłopiec o szczególnym wyglądzie, po latach domowej edukacji dołącza do szkolnych rówieśników i spotyka się z odtrąceniem. Jednak ani on, ani jego wspierająca rodzina, nie dają za wygraną. Auggie szybko udowadnia, gdzie kryje się prawdziwe piękno człowieka. Wykonajcie z dziećmi cenne działanie, kierując się pouczającym filmem i podążając za wskazówkami autorki materiałów edukacyjnych, dr Agnieszki Tomasik (autorki nowoczesnych metod nauczania opartych na podstawach psychologii pozytywnej i filozofii dialogu). Przygotujcie skrzynię ze skarbami, w której znajdą się wskazówki, co należy robić, a czego nie, aby wszyscy w rodzinie, klasie czy innej społeczności czuli się akceptowani.

Szkoła podstawowa, klasy 7-8: „Twój Simon” (reż. Greg Berlanti, USA 2018)

Rewelacyjny, świeży, rozrywkowy i pouczający „Twój Simon” bezpretensjonalnie i szczerze podejmuje temat coming-outu we wspierającym otoczeniu. Siedemnastoletni bohater ma cudowną rodzinę, oddanych przyjaciół, pewną pozycję w grupie rówieśniczej, dostatnie życie oraz wygląd wpisujący się w obowiązujące kanony urody. Jednak nawet w takiej sytuacji przyznanie się do odmienności okazuje się niełatwym wyzwaniem. Dr Agnieszka Tomasik, autorka scenariusza lekcji do filmu, podpowiada, jak przeprowadzić ciekawą rozmowę z użyciem prostych rekwizytów, aby pomóc młodym widzom/widzkom przełożyć ważną filmową historię na własne doświadczenie i zachęcić nastolatka/nastolatkę do autorefleksji, a może i ważnych zwierzeń na temat codziennych problemów.

Szkoły ponadpodstawowe: „Green Book” (reż. Peter Farelly, USA 2018)

W tym porywającym filmie splatają się dwie kwestie bardzo aktualne i głośno podejmowane w minionych tygodniach. Choć problematyka kinowego przeboju oscyluje wobec wykluczenia związanego z kolorem skóry, zasugerowana jest w nim także kwestia homofobii. Za sprawą wybitnego ekstrawaganckiego muzyka Dr. Dona Shirleya i jego cwaniaczkowatego szofera, publiczność trafia na południe Stanów Zjednoczonych lat 60. XX wieku, gdzie segregacja rasowa jest na porządku dziennym. Poniżenie, z jakim niejednokrotnie spotyka się jeden z bohaterów, przynosi refleksję temat absurdalności kryteriów wykluczenia, a także otwiera oczy na cierpienie wywołane dyskryminacją. Jako rozwijające działanie do rodzinnego wykonania proponujemy zatem wspólną lekturę lub obejrzenie przejmującego przemówienia Mariana Turskiego z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau. Zachęćcie dzieci do przemyślenia jego przesłania.

Zachętę do otwartości znajdziecie nie tylko w powyższych filmach proponowanych przez redakcję FILMU W SZKOLE. Jeśli interesują Was inne produkcje podejmujące podobne tematy, zobaczcie, jakie propozycje seansów i działań kryją się pod tagami RÓŻNORODNOŚĆ i WYKLUCZENIE.