Filmowe motywy i konteksty przydatne na maturze

Filmy: motyw buntu

• „W gorsecie”. Nietypowa biografia cesarzowej Sisi pokazuje ją jako buntowniczkę, spętaną tytułowym gorsetem dworskich konwenansów i szukającą miejsca dla siebie. Film ma wydźwięk indywidualistyczny i feministyczny.

Filmy: motyw samotności

• „Pies i robot”. Przepiękna opowieść o poszukiwaniu przyjaźni, bliskości, zrozumienia. Portret tego, jak niezbędne i trudne zarazem są relacje.
• „Cicha dziewczyna”. Poruszająca opowieść o nieśmiałej dziewczynce, która po raz pierwszy w życiu zaznaje czułości, dobroci i wrażliwości, dzięki czemu zaczyna otwierać się na innych. Jej obecność okazuje się zbawienna także dla opiekującego się nią małżeństwa, przeżywającego własne zmagania.

Filmy: motyw ludowy

• „Kos”. Jeden z najgłośniejszych polskich filmów ostatnich lat – opowieść o fikcyjnych wydarzeniach z życia Tadeusza Kościuszki – to kopalnia przydatnych edukacyjnie tematów. Przywary szlacheckie, Powstanie Kościuszkowskie, sytuacja chłopstwa na ziemiach polskich, a wszystko w atrakcyjnej, „tarantinowskiej” formie: naprawdę warto, by twoi uczniowie poznali ten tytuł.
• „Chłopi”. Animowana ekranizacja Reymontowskiego arcydzieła udowodniła, że tekst noblisty wciąż przemawia do młodych odbiorców. Świetny tytuł zarówno do powtórzenia sobie treści lektury, jak i jako kontekst do tematyki chłopskiej i kobiecej.

Filmy: motyw żałoby

• „Innego końca nie będzie”. Skromny polski film w niezwykle subtelny, pełen czułości sposób opowiada o radzeniu sobie z samobójstwem ojca i różnych sposobach przepracowywania traumy przez rodzinę: matkę i trójkę dzieci w różnym wieku.
• „Sztuka pięknego życia”. Nietypowy, operujący zaburzoną chronologią melodramat pełny sens zyskuje w ostatnich scenach – wtedy to okazuje się, że przez cały seans oglądaliśmy wspomnienia kochającego męża, tęskniącego za swoją zmarłą na raka żoną.

Filmy: motyw Zagłady

• „Strefa interesów”. Głośny film Jonathana Glazera, oparty na powieści Martina Amisa, to obowiązkowy seans dla każdego maturzysty. „Strefa interesów” koresponduje z tezą o „banalności zła” Hanny Arendt, wierszem „Campo di Fiori” Czesława Miłosza i esejem „Biedni Polacy patrzą na getto” Jana Błońskiego. To porażający portret nazistowskiej obojętności i automatyzacji Zagłady.
• „Sekrety mojego taty”. Animacja jest adaptacją słynnego, autobiograficznego komiksu Michela Kichki, dotyczącego zagadnienia traumy pokoleniowej. Autor – i zarazem główny bohater filmu – jest synem mężczyzny ocalałego z Holokaustu. Widzowie razem z nim poznają trudną żydowską historię, odkrywając tytułowe „sekrety taty”.
• „Prawdziwy ból”. W bardzo interesujący sposób opowiada o Zagładzie z perspektywy młodych osób, które pamiętają ją tylko z mglistych rodzinnych opowieści. Film stawia pytania o to, jakie znaczenie Holokaust ma w dzisiejszej rzeczywistości i jak można każdego dnia – swoim postępowaniem, relacjami z bliskimi – sprawiać, by świat był lepszym miejscem dla wszystkich.

Filmy: motyw migracji

• „Zielona granica”. Wojna i związana z nią migracja w krótkim czasie stały się codziennością nas wszystkich – niewykluczone, że i na maturze pojawią się takie aktualne tematy. Dobrym kontekstem może się okazać głośny film Agnieszki Holland o sytuacji na białoruskiej granicy.
• „Skąd dokąd”. Poruszający dokument przedstawia autentyczne historie ukraińskich migrantów, dzielących się swoimi przeżyciami z pomagającym im przedostać się do Polski kierowcą.

Filmy: motyw totalitaryzmu

• „Igrzyska śmierci: Ballada ptaków i węży”. To najbardziej „popkulturowy” tytuł na liście, ale cała książkowa i filmowa seria o igrzyskach śmierci może posłużyć twoim uczniom jako wyrazisty, zrozumiały i czytelny przykład życia w totalitarnym państwie.
• „Opowieść podręcznej”. Serial oparty na słynnej powieści Margaret Atwood to jedna z najbardziej rozpoznawalnych dystopii w światowej kulturze. Opowieść o świecie przyszłości, w którym rozrodczość jest ściśle kontrolowana przez państwo, przyda się także przy wszystkich tematach związanych z wolnością i kobiecością.

Filmy: motyw zemsty

• „Hrabia Monte Christo”. Klasyczna powieść zemsty Aleksandra Dumasa doczekała się nowej, doskonałej adaptacji – z jej pomocą uczniowie mogą w krótkim czasie przyswoić sobie fabułę i najważniejsze wątki tego niezwykle ważnego dla europejskiej kultury dzieła.
• Ekranizacje Szekspira. Cała twórczość dramaturga wszech czasów to kopalnia tematów i motywów, a wątek zemsty z pewnością należał do jego ulubionych.

Filmy: motyw nowoczesnej technologii

• „W nich cała nadzieja”. AI i postęp sztucznej inteligencji to gorący temat, który jak najbardziej może pojawić się na maturze. Z pomocą może przyjść np. polski film science-fiction, w którym młoda dziewczyna w zdewastowanym, postapokaliptycznym świecie toczy nierówną walkę z robotem.
• „Mars Express”. Francuski film opowiada o świecie przyszłości, w którym ludzie skolonizowali Marsa, a roboty zyskały samoświadomość. Seans obfituje w istotne, aktualne i filozoficzne wątki.

Filmy: motyw ochrony natury

• „Flow”. Nagrodzona Oscarem animacja opowiada o świecie po katastrofie klimatycznej, w którym grupa zwierząt walczy o przetrwanie. Dobry przykład także dla motywu apokalipsy.
• „Simona”. Biografia polskiej naukowczyni, biolożki i aktywistki związanej z Puszczą Białowieską będzie dla uczniów niezwykle wartościowym seansem: spotkaniem z wybitną postacią, ale i młodą, idealistyczną dziewczyną, szukającą dla siebie drogi w życiu na przekór oczekiwaniom rodziny.

Filmy: motyw inności

• „Śubuk”. Polski film inspirowany prawdziwą historią, opowiadający o zmaganiach samotnej matki wychowującej chłopca w spektrum autyzmu w latach 90. Wprowadzenie do świata osób neuroróżnorodnych i uczulenie na sytuację nieuprzywilejowanych grup.
• „Wicked”. Musical nawiązujący do „Czarnoksiężnika z krainy Oz” skupia się na zmagainiach zielonoskórej czarownicy Elfaby, odrzucanej ze względu na swój wygląd. Mądra opowieść o tolerancji i akceptacji.

Po więcej maturalnych inspiracji odsyłamy do naszych starszych artykułów:

• filmy z motywem pamięci;
• filmy z motywem artysty i sztuki;
• filmy z motywem poświęcenia;
• inne motywy literackie.

Katarzyna Kebernik