Blog

FILM W SZKOLE i na wakacjach: edukacyjna moc filmowej piosenki

Grupy Wiekowe

Zagadnienia edukacyjne

„Neverending story”? „Hakuna Matata”? A może „May It Be”?
Niezależnie od upodobań filmowych, każdy z nas mógłby wymienić przynajmniej kilka utworów muzycznych, które zajmują wyjątkowe miejsce w kinofilskiej części serca. Niektóre z nich (np. kultowe piosenki z „Akademii Pana Kleksa”) stały się lejtmotywem naszego dzieciństwa. Inne ukształtowały estetyczne sympatie lub umilają nam codzienność wspomnieniem ulubionych scen. Jednocześnie wszystkie dowodzą, że poznawanie filmu uchem może być – niezależnie od wieku! – źródłem wciągającej zabawy.

„Neverending story”? „Hakuna Matata”? A może „May It Be”?

Niezależnie od upodobań filmowych, każdy z nas mógłby wymienić przynajmniej kilka utworów muzycznych, które zajmują wyjątkowe miejsce w kinofilskiej części serca. Niektóre z nich (np. kultowe piosenki z „Akademii Pana Kleksa”) stały się lejtmotywem naszego dzieciństwa. Inne ukształtowały estetyczne sympatie lub umilają nam codzienność wspomnieniem ulubionych scen. Jednocześnie wszystkie dowodzą, że poznawanie filmu uchem może być – niezależnie od wieku! – źródłem wciągającej zabawy.  

Elementarz melomana

Na wstępie warto skupić się na najmłodszej widowni, gdyż to właśnie ona (reprezentowana przez dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym) w największym stopniu odnajduje spontaniczną radość obcowania z muzyką. Dzięki temu edukacja muzyczna, która pomaga wprowadzić dzieci w świat rytmu oraz niesamowitych dźwięków, w szerszym znaczeniu pełni rolę ważnego sojusznika wychowawcy we wszelkich przejawach edukacji elementarnej: od utrwalania w formie piosenki ważnych morałów po budowanie emocjonalnej relacji z otaczającą rzeczywistością.

Interesujący przejaw wykorzystania tej tendencji na polu filmowym stanowią produkcje animowane: dynamiczne w akcji, kolorowe wizualnie oraz wypełnione sympatycznymi postaciami, a jednocześnie wzbogacone o ścieżkę dźwiękową ściśle powiązaną z fabułą. Staje się to szczególnie dostrzegalne w przypadku „Trolli” – barwnej opowieści o tytułowych stworzeniach, które – żyjąc w wyjątkowo zgodnej społeczności – upatrują swojego szczęścia w tańcu, śpiewie (a śpiewać każdy może!) oraz przyjacielskich uściskach. Ten punkt wyjścia pozwala podjąć refleksję o emocjonalnym oraz psychologicznym wymiarze muzyki. Zaświadcza o tym najlepiej Martyna Łukasiewicz – doktorantka w Zakładzie Historii i Teorii Badań nad Sztuką IHS UAM  oraz członkini Polskiego Komitetu Międzynarodowego Stowarzyszenia Edukacji przez Sztukę. W scenariuszu lekcji pt. „Szczęście mam w kieszeni! – o emocjach i ich wyrażaniu” przekazuje m.in. wskazówki odnośnie poprawnego odczytywania zawartego w muzyce nastroju.

Bez końca. Utwór z filmu Trolle, reż. Mike Mitchell, prod. USA 2016

Po seansie takiego filmu – dziecięcy uśmiech gwarantowany.

Piosenka dobra na wszystko

Pisząc artykuł o edukacyjnej roli muzyki w filmie, naturalnie nie sposób nie wspomnieć o studio, które w największym stopniu przyczyniło się do ugruntowania muzycznych wzorców w produkcjach dla dzieci. Mowa oczywiście o wytwórni Disney, która w połączeniu klasycznej baśni (opartej m.in. na motywach podróży bohatera, poświęceniu dla innych oraz walce z przeciwnościami) oraz elementów musicalu znalazła skuteczny, dopracowywany od dekad sposób dotarcia do uwagi młodego widza. Wiele wspomnień, związanych z filmami Disneya, posiada charakter wręcz ponadpokoleniowy, gdyż piosenki pokroju „Znam ze snu” („Śpiąca królewna”) czy „Kręgu życia” („Król lew”) stanowią wspólną płaszczyznę estetycznego porozumienia zarówno dla dziadków, jak i wnuków. Nic dziwnego więc, że tradycja, która przynosi artystyczny i komercyjny zysk, z powodzeniem znajduje swoją kontynuację również we współczesnych produkcjach.

Poczynając od krzepiących manifestów spod znaku #girlpower w utworach „Mam tę moc” („Kraina lodu”) oraz „Pół kroku stąd” („Vaiana. Skarb Oceanu”), a kończąc kameralnymi wzruszeniami nad trwałością rodzinnych relacji („Pamiętaj mnie” w „Coco”), utwory te stanowią wartościowe zaproszenie do zgłębiania się w świat, w którym wszystkie emocje posiadają swoje niezbywalne znaczenie. Jakie to znaczenie? Polecamy lekturę scenariusza lekcji autorstwa Małgorzaty Sadowskiej (autorka piosenek dla dzieci i właścicielka marki Smart Cards), przybliżającej w tekście pt. „Co mi w duszy gra? O niezwykłej roli dźwięków” sposób wykorzystania muzyki w ramach pedagogicznej pracy z młodym człowiekiem.

Pamiętaj mnie. Utwór z filmu Coco, reż. Lee Unkrich / Adrian Molina, prod. USA 2017

Zaśpiewaj to jeszcze raz, czyli o mocy filmowych hołdów

Specyficzną, choć równie istotną rolę w niniejszym zestawieniu odgrywają te produkcje, których muzyczno-edukacyjny potencjał przesuwa się w stronę analizy dzieła jako tekstu kultury. Podczas gdy nic nie stoi na przeszkodzie, aby zagłębiać się w kolorowy świat „Trolli” lub historie disnejowskich bohaterów bez znajomości prawideł gatunku i historii kina, w przypadku „La La Land” Damiena Chazelle (jednego z największych melomanów wśród reżyserów młodego pokolenia) taka wiedza byłaby cennym wsparciem interpretacyjnym. Film, składający się na angażującą opowieść o miłości jazzmana i aspirującej aktorki, składa się na swoisty hołd dla dziedzictwa hollywoodzkiego musicalu, skrząc się od ilości nawiązań i motywów znanych z takich klasyków jak „Deszczowa piosenka”. Z drugiej jednak strony współczesne techniki realizacyjne oraz znane twarze Ryana Goslinga oraz Emmy Stone sprawiają, że „La La Land” wydaje się atrakcyjnym punktem wyjścia także w drugą stronę: od zapoznania się z filmowym hołdem ku stopniowemu zgłębianiu stojących za nim inspiracji. Jakkolwiek by nie było – polecamy dostępną na Film w Szkole lekcję wideo, składającą się (m.in. w ramach przybliżenia zagadnienia „Filmowy musical – cechy i odmiany gatunku”) na wartościowy wstęp do przygody pod gwieździstym niebem Los Angeles.

City of Stars. Utwór z filmu La La Land, reż. Damien Chazelle, prod. Hongkong / USA 2016

Omówione powyżej tytuły naturalnie nie wyczerpują puli zagadnień, które w kontekście muzyki oferują materiały edukacyjne portalu FILM W SZKOLE. Przykładowo, za wieloma produkcjami, opisanymi na naszej stronie, stoją partytury najważniejszych kompozytorów filmowych naszych czasów, m.in. nieśmiertelnego Johna Williamsa („Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy”), Hansa Zimmera („Dunkierka”), Michaela Giacchino („Zwierzogród”), czy Jamesa Newtona Howarda („Czarownica”). Zapewniamy, że również na nich warto zawiesić ucho. 

Marcin Pigulak

Dowiedz się jak zamówić seans

Najnowsze materiały edukacyjne

Zobacz wszystkie scenariusze!

Film dla kosmitów

Materiały edukacyjne do „Filmu dla kosmitów” (reż. Piotr Stasik, Polska 2024, 73 min., dystrybucja: TVP)

Za duży na bajki 2

Materiały edukacyjne do filmu „Za duży na bajki 2” (reż. Piotr Stasik, Polska 2023, 95 min., dystrybucja: Next Film)

Kos

Materiały edukacyjne do filmu „Kos” (reż. Paweł Maślona, prod. Polska 2023, 118 min., dystrybucja: TVP)

Pies i robot

Materiały edukacyjne do filmu „Pies i Robot” (reż. Pablo Berger, prod. Hiszpania, Francja 2023, 90 min., dystrybucja w Polsce: Best Film)

Wyspa Puffinów. Nowi przyjaciele

Materiały edukacyjne do filmu „Wyspa Puffinów. Nowi przyjaciele” (reż. Jeremy Purcell, prod. Wielka Brytania, Irlandia 2023, 80 min., dystrybucja w Polsce: Forum Film).

Akademia pana Kleksa

Materiały edukacyjne do filmu „Akademia pana Kleksa" (reż. Maciej Kawulski, prod. Polska 2023, czas trwania: 127 min., dystrybucja: Next Film).

Cudowny chłopak. Biały ptak

Materiały edukacyjne do filmu „Cudowny Chłopak. Biały ptak" (reż. Marc Forster, prod. USA 2023, czas trwania: 122 min., dystrybucja: Monolith Films).

W nich cała nadzieja

Materiały edukacyjne do filmu "W nich cała nadzieja" (reż. Piotr Biedroń, prod. Polska 2023, czas trwania: 89 min., dystrybucja: Galapagos Films).

Skąd dokąd

Materiały edukacyjne do filmu „Skąd dokąd" (reż. Maciek Hamela, Polska-Ukraina 2023, czas trwania: 90 min., dystrybucja: So Films).