Festiwal Ale Kino! trwa. Polecamy seanse online dla klas 4-8

Które filmy warto zobaczyć z uczniami? Jakie tematy można poruszyć przy okazji seansów? Odkryj edukacyjny potencjał opowieści, które na 39. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! walczą o nagrodę Jury Edukatorów Filmowych.

Poruszające historie z różnych stron świata, ważne tematy, nieznane dotąd perspektywy, powiew filmowej świeżości. Jak co roku program Międzynarodowego Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! ma wiele do zaoferowania dzieciom, młodzieży i zainteresowanym ich sprawami dorosłym. Nic dziwnego, że cieszy się prestiżem, uznaniem młodej publiczności i zaufaniem wychowawców. Jego 39. edycja odbędzie się online w dniach 5-12 grudnia, dzięki czemu Ale Kino! pokona bariery geograficzne. Skorzystaj z okazji i zaproś do klasy to wielkie święto kina! Uczniowie będą Ci wdzięczni!

Tylko… jak spośród takiej obfitości wybrać seans najlepszy dla Twoich podopiecznych? Taki, który byłby związany z omawianym na lekcjach tematem albo problemem, z którym Twoi uczniowie rzeczywiście się zmagają? Poniżej zamieszczam kilka wskazówek na temat filmów dla jednej z najhojniej obdarowanych grup odbiorczych: młodzieży z klas 4-8 szkół podstawowych.

Przyznaję, że choć śledzę i podziwiam Ale Kino! od lat, jestem zaskoczona tak wysokim poziomem konkursu o Nagrodę Edukatorów Filmowych. W omówionym niżej zestawie znajdziesz wiele opowieści wciągających, przejmujących, zachwycających wizualnie, zmieniających punkt widzenia, nawołujących do otwarcia uszu na słowa (lub milczenie!) dorastających ludzi, a serca – na ich potrzeby. I co ważne z perspektywy nauczyciela – oferujących szczególne walory edukacyjne.

Choć jest to zestaw różnorodny, pewne motywy się powtarzają. Przede wszystkim wspólny jest punkt wyjścia: zaufanie do młodzieży, jej wrażliwości i decyzji. Bardzo wyraźnym akcentem fabularnym jest samotność młodego człowieka. Bohaterowie doświadczają alienacji w kontaktach rówieśniczych, w szkole, w domu. Aż 8 z 12 filmów walczących o Nagrodę Edukatorów Filmowych opowiada o osobach, które straciły lub tracą rodzica! Z jednej strony można uznać to za zabieg wzmacniający filmową dramaturgię i empatię wobec protagonisty. Z drugiej – być może nieobecność dorosłych jest ważnym sygnałem odnoszącym się nie tylko do jednostkowych zmagań, ale też komentującym kondycję współczesnej rodziny?

Sporo filmów podejmuje temat relacji taty i córki, choć każdorazowo akcent postawiony jest na inne zagadnienia i wartości. Różnie ukierunkowany jest bunt bohaterek i różne role pełni w tych historiach szkoła.

Jedną z opowieści koncentrujących się wokół więzi dziewczynek i ich ojców jest jeden z moich konkursowych faworytów, czyli…

„Moje życie to cyrk” (reż. M. Bouchard, Kanada 2020) – grupa wiekowa: 12+

Cyrk to naturalne środowisko filmowych bohaterów – klauna Billa i jego trzynastoletniej córki Laury. Jest radosny, niekiedy groteskowy, utożsamiany z wiecznym karnawałem i wolnością od społecznych reguł. Życie na bakier z zasadami jest dla Billa podstawowym składnikiem światopoglądu. Ale czy i Laura się w tym odnajdzie? Mądry i emocjonujący film odsyła do wielu ważnych tematów, m.in.:

• granic własnej wolności (w tym: wolności dzieci w obrębie rodziny),
• poszukiwań swojej tożsamości oraz siły i konsekwencji do życia w zgodzie ze sobą,
• komplikacji relacji rodzinnych w sytuacji konfliktu wartości,
• obowiązków dzieci i rodziców wobec siebie,
• potrzeb, marzeń i ambicji młodzieży,
• nierówności w dostępie do edukacji,
• poszukiwania radości w życiu,
• roli poczucia bezpieczeństwa i stabilności w dorastaniu człowieka.

Twoi uczniowie będą zainspirowani wytrwałością, mądrością i pogodą ducha Laury!

„Buladó” (reż. E. Janga, Holandia, Curaçao 2020) – grupa wiekowa: 12+

Z buntem córki wobec ojca spotykamy się też w innym świetnym filmie – mistycznym, niesamowitym (także we Freudowskim znaczeniu tego słowa), „ciarkogennym”, wizualnie olśniewającym i wypełnionym ciszą „Buladó”. Nastoletnią Kenzę wychowuje dwóch mężczyzn: racjonalny i zwrócony ku przyszłości (przynajmniej powierzchownie – bo eskapistycznie) ojciec oraz uduchowiony, wierny przodkom i ich ziemi dziadek. Czego spodziewasz się po takim zestawie?

Bohaterka nigdy nie znała swojej matki, więc ojciec twierdzi, że nie może za nią tęsknić. Czyżby? Pozwól swoim uczniom się o tym przekonać, a następnie porozmawiaj z nimi o:

• stracie i żałobie,
• duchowości i wartościach,
• dziedziczeniu i dziedzictwie,
• intencjach rodziców i ich interpretacji przez młodzież,
• symbolach (m.in. o drzewie przodków, psie przykrytym suknią, podwojeniu wizerunku bohaterki w niektórych scenach),
• sposobach budowania atmosfery w filmie,
• konflikcie pokoleń (może uczniowie podzielą się własnym doświadczeniem?),
• różnicach kulturowych.

„Dziki Zachód Calamity Jane” (reż. R. Chayé, Francja, Dania 2020) – grupa wiekowa: 11+

Kolejna odważna bohaterka, która poszukuje siebie mimo niesprzyjających okoliczności jest… animowana. I to jak! Piękna i oryginalna estetyka zauroczy każdego. Nawet tych, którzy są niesłusznie przekonani, że filmy animowane są tylko dla małych dzidź (nic bardziej mylnego!). Zabierzcie swoich uczniów na porywającą wyprawę po Dzikim Zachodzie. Zachwyci ona zwłaszcza młode feministki, które uważają, że dziewczynki mają takie samo prawo do przygód, co chłopcy. Jestem jednak przekonana, że nie tylko one znajdą w historycznej postaci – Marthcie Jane Cannary – wielką inspirację. Zobacz, jakie tematy możesz poruszyć przy okazji seansu:

• Martha Janne Cannary i inne wielkie buntowniczki (może sięgniesz po „Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek. 100 historii niezwykłych kobiet” Eleny Favilli i Francesci Cavallo i zachęcisz klasę do poszukiwań innych wspaniałych bohaterek?)
• stereotypy i uprzedzenia,
• wykluczenie społeczne,
• poszukiwanie własnej drogi i wierność wartościom,
• amerykańscy pionierzy i historia USA,
• umiejętności survivalowe i wielkie wyprawy (czy ktoś z Twoich podopiecznych należy do harcerstwa i ma sprawności lub opowieści, którymi może podzielić się z klasą?).

„Mój tata jest kiełbaską” (A. Fortunier, Holandia 2020) – grupa wiekowa: 12+

Tu – dla odmiany – ojciec i córka zgodnie współpracują. Razem uczestniczą w warsztatach aktorskich. Potajemnie, bo przecież Zoë powinna być w szkole! Córka porzuca jednak na chwilę tradycyjną naukę, tak jak ojciec (niespodziewanie i ku rozpaczy rodziny) porzuca pracę w banku. Ich tajemnica ma poważne konsekwencje dla domowego życia. Przekonaj się jakie, oglądając ten pełen humoru film z uczniami. Po seansie łatwiej będzie podjąć tematy:

• kryzysu w rodzinie i rozstania rodziców,
• wypalenia zawodowego, pracoholizmu, depresji,
• wagi spełniania się w życiu zawodowym,
• wyboru ścieżki kariery,
• marzeń młodzieży i ich rodziców,
• wartości rodziny,
• priorytetów w życiu codziennym (w tym kontekście zwróć uwagę na postać zapracowanej matki i jej przemianę),
• poszukiwania (artystycznych) sposobów wypowiedzi (nietypowo – główna bohaterka jest milcząca i społecznie wycofana; wreszcie uczniowie dzielący z nią te cechy otrzymają przekonujący wzór do naśladowania!),
• poszukiwania samoświadomości.

„Dzieciaki sobie radzą” (reż. L. Ji-Won, Korea Południowa 2021) – grupa wiekowa: 10+

9-letni Da-yi to kolejny bohater zmagający się z nieobecnością rodziców. Jego mama jest w szpitalu, śmiertelnie chora, ojczym – nie tylko pracuje jako kierowca ciężarówki i znika na całe dnie i noce, ale też emocjonalnie wycofuje się pod wpływem rodzinnych trudności. Da-yi trafia do nowej klasy, a w niej poznaje – jeśli dobrze się przyjrzeć – niemal równie osamotnione dzieci. Film uczy odwagi, uwrażliwia na problemy innych i chwyta za serce. Po seansie tematami Twoich rozmów z klasą mogą stać się:

• strata, żałoba, pożegnanie,
• zmiany w życiu (nowa szkoła, zmiana środowiska, nowa sytuacja rodzinna),
• nadzieja i walka o kontakt z rodzicami,
• choroba w rodzinie,
• przynależność do grupy i wartość przyjaźni,
• obowiązki i odpoczynek dzieci,
• wyścig szczurów i jego źródła,
• prawa dzieci,
• wartość rozmowy,
• przyczyny kłamania,
• tematy, o których trudno rozmawiać, trudne rozmowy,
• sposoby mówienia o emocjach (zachęcam do zapoznania się z zagadnieniem komunikatu „ja” lub języka żyrafy),
• różnice kulturowe (np. w Korei Południowej choroba jest tematem tabu i wiąże się ze wstydem),
• samodzielność.

„Ciemny las” (reż. A. Hörmann, Niemcy 2021) – grupa wiekowa: 10+

„Ciemny las” zadaje uderzające pytania: na ile jesteśmy podobni do swoich rodziców? Czy zostaliśmy skazani na powielanie ich błędów? I co o tym decyduje: geny czy wychowanie? Paul i Max przeżywają przygodę życia, kiedy w wyrazie buntu wobec własnych rodzin wyruszają na poszukiwania ojca Paula. Mężczyzna, poświęcony do cna swoim badaniom poświęconym okolicznej grocie, został uznany przez lokalną społeczność za zabawnego szaleńca, a niedługo potem zaginął. Ciekawe połączenie kilku konwencji: filmu o dorastaniu, buddy movie, thrillera przyrodniczego czy nawet horroru – dostarcza wielu emocji i kieruje uwagę ku ważnym zagadnieniom:

• przemocy wobec dzieci,
• trudnym zmianom sytuacji rodzinnej,
• dziedziczeniu,
• poświęceniu dla życiowej pasji,
• poznawaniu tajemnic własnej okolicy,
• wiary w siebie w trudnych okolicznościach i odwagi do podążania za pragnieniami,
• poszukiwaniu wsparcia w znanych bohaterach i opowieściach.

Dla fanów popkultury świetną zabawą będzie odnajdywanie nawiązań do „Gwiezdnych wojen” czy „Indiany Jonesa: ostatniej krucjaty”, w których też chodzi przecież o relacje z ojcem!

„Jak ocalić smoka” (reż. K. Launing, Norwegia, Holandia, Czechy, Polska) – grupa wiekowa: 8+

Mortimer to szkolny outsider, który nie pragnie niczego tak, jak popularności na YouTube. Sara –młoda uchodźczyni – szuka bezpiecznego schronienia, w którym nikt jej nie zauważy. Co wyniknie z ich spotkania, zwłaszcza kiedy do bohaterów dołączy najprawdziwszy w świecie smok? Pozwól swoim uczniom zobaczyć to niemałe zamieszanie na ekranie. Posłuży Ci ono jako punkt wyjścia do lekcji na temat:

• migracji i uchodźstwa (w tym kontekście pisałam o filmie w artykule „KINO O WARTOŚCIACH: otwarte granice empatii”),
• mediów społecznościowych i ich użytkowników,
• netykiety i cyberprzemocy,
• lajków, popularności online i influencerów,
• lojalności i wartości dotrzymywania tajemnic,
• znaczenia Świąt Bożego Narodzenia i zwyczajów z nimi związanych.

„Republika dzieci” (reż. J.J. Kolski, Polska 2020) – grupa wiekowa: 10+

Z przykrością donoszę, że na tle pozostałych filmów konkursowych dzieło polskiego cenionego reżysera Jana Jakuba Kolskiego wypada trochę blado. Nie został w pełni wykorzystany potencjał intrygującego pomysłu: fantastyczne postaci z obrazów Jacka Malczewskiego ożywają, by stworzyć z dziećmi ze współczesnego sierocińca (sic!) drużynę szukającą schronienia przed lokalną katastrofą ekologiczną (spowodowaną zachłannością decydentów).

Scenografia momentami zachwyca, angażują niektóre wątki, ale pewna teatralność sprawia, że publiczność może pozostać „na zewnątrz” opowieści. Być może jednak do części widzów trafi ta dziwna, irracjonalna, fantastyczna (to zagadnienie do podjęcia na lekcji języka polskiego!) aura. Mnie z pewnością ciekawią motywy:

• odczarowania „zimnych serc” (czyli jakich? jak rozumieją to młodzi widzowie?),
• kontaktu dzieci z naturą, który można powiązać z pytaniem o podejście młodych ludzi do zagrożeń związanych z klimatem,
• siły sztuki (u Kolskiego kino działa jak halucynacja, a sztuka zaczyna ingerować w nasze życie – jak można odnieść to do własnych doświadczeń? Warto opowiedzieć też o mitologicznym lub biblijnym rodowodzie bohaterów filmu) i twórczości Jacka Malczewskiego (a także Józefa Mehoffera i Witolda Wojtkiewicza – również obecnych w filmie).

„Angel” (D. Bots, Holandia 2020) – grupa wiekowa: 10+

I w tej opowieści znajdziesz sporo magii! Film reżysera „Sekretów wojny” i „Kodu M” to rozrywkowa, przebojowa i zabawna (choć niepozbawiona uproszczeń) opowieść o spełnianiu marzeń. Motyw znany z baśni o złotej rybce czy lampie Aladyna zyskuje nową, współczesną reinterpretację. Przekonuje ona młodych widzów, że warto znać siebie, być asertywnym, cenić przyjaźń (bardziej niż popularność) i akceptować wady swoich przyjaciół – to między innymi one czynią ich wyjątkowymi. Ciekawa jestem, jak Twoi uczniowie wykorzystaliby zegarek spełniający życzenia! Być może część z nich zrobiłaby z niego nawet lepszy pożytek niż filmowe bohaterki?

Czekasz na kolejne filmowe rekomendacje? Śledź nasz fan page na Facebooku!

Agnieszka Powierska