Dzień Ojca z FILMEM W SZKOLE, czyli rodzinne spotkania z wartościami

Edukacja z filmem nie zaczyna się na progu szkoły lub kina. To również pole do działania dla rodzica, który poprzez wybory konkretnych tekstów kultury inspiruje młodego człowieka do pogłębiania intelektualnej refleksji na wybrane zagadnienia bądź poszerzenia emocjonalnej perspektywy. Chociaż brzmi to górnolotnie, w rzeczywistości codzienność podobnych praktyk prezentuje się całkiem zwyczajnie – na płaszczyźnie wspólnych rozmów przy posiłku lub wieczorów spędzonych na seansach filmowych. Korzystając z okazji, jaką stwarza Dzień Ojca, Film w Szkole przedstawia cztery filmy z ojcostwem w tle, które gwarantują edukacyjną przygodę w rodzinnym wydaniu.

Wspólne powroty do krain dzieciństwa

Istnieją miłości, z których się nie wyrasta. Niezależnie, czy przygodą naszego dzieciństwa były perypetie Adasia Niezgódki w „Akademii Pana Kleksa”, lot na Falkorze w „Niekończącej się opowieści” czy śmierć Mufasy w „Królu Lwie”, każdy  doświadczył takich filmów, które wspominamy ze szczególną nostalgią. Do wielu z nich zresztą wracamy, oglądając je po latach w towarzystwie własnych dzieci pomiędzy premierami nowych produkcji Dreamworks lub Pixara. W obliczu takiej konfiguracji, w której nostalgia za minionym konkuruje z potrzebą nowości, intrygującą propozycją wydają się tytuły, które na równi cenią doświadczenie dorosłych oraz oczekiwania dzieci. Dzieje się tak w przypadku „Krzysiu, gdzie jesteś?” – obrazu, którego głównymi bohaterami są postacie znane z nieśmiertelnej prozy A. A. Milne’a. Krzyś, który w międzyczasie stał się Krzysztofem (granym przez Evana McGregora), zdążył zapomnieć nie tylko o dawnych przyjaciołach, ale również odpowiedzialności za siebie i najbliższych. Czy Kubuś Puchatek i spółka byliby jednak sobą, gdyby nie postanowili ruszyć na pomoc Krzysiowi?

Ta mądra i wzruszająca opowieść, adresowana do uczniów wczesnych klas szkoły podstawowej, reprezentowana jest na Film w Szkole za sprawą scenariusza autorstwa Mariki Kaiser. Filmoznawczyni i edukatorka filmowa porusza w nim zagadnienia skupione m.in. wokół roli więzów rodzinnych („Rodzina jako wartość. Co zawdzięczam swoim bliskim?”), relacji międzyludzkich („Jak nie zgubić przyjaciół? Sposoby na pielęgnowanie przyjaźni) oraz dojrzewania („Dorastanie – co w nas i wokół nas zmienia się z upływem czasu?”). Pouczające dla rodziców oraz angażujące dla dzieci.

Ojcowskie wsparcie w trudnych chwilach

Przykładem filmu adekwatnego dla starszej grupy wiekowej (gdyż odnoszącego się do problemów dotykających nastolatków: uzależnień, trudności w porozumieniu z rodzicami oraz braku samoakceptacji) jest „Mój piękny syn”. Obraz w reżyserii Feliksa Van Groeningena, z zapadającymi w pamięć kreacjami Steve’a Carell’a oraz Timothée Chalameta, składa się na zapis trudnej relacji młodego narkomana oraz ojca, odkrywającego skalę wieloletniego uzależnienia syna. Położenie przez twórcę równomiernego nacisku na perspektywę obu bohaterów sprawia, że jako widzowie jesteśmy w stanie zarówno wnikliwiej zagłębić się w racje lub motywacje postaci, jak i podjąć – choćby w rodzinnym gronie – owocny dialog wokół sformułowanego problemu.

Wsparciem w tej kwestii może okazać się temat „Kino przeciw uzależnieniom” i zasygnalizowane w jego ramach zagadnienia: „W zaklętym kręgu nałogu – dlaczego tak trudno się wyrwać?”, „Współuzależnienie, konflikty, izolacja. Koszty, które ponoszą bliscy”, „Terapia uzależnień: na czym polega? Gdzie szukać pomocy?”. Ostatecznie rozmowa na trudne tematy z dziećmi jest tym rodzajem wspólnie spędzonego czasu, który ma szansę owocować na długie lata.

Ojciec i dziecko w jednej drużynie

Sprawy komplikują się, gdy rodzic występuje w życiu dziecka w dodatkowych konfiguracjach: rodzica-nauczyciela, pracodawcy lub trenera. Ten ostatni motyw, wielokrotnie eksplorowany na obszarze kina amerykańskiego (wystarczy przywołać „Wojownika” z Nickiem Nolte oraz Tomem Hardym), rozwinął się na gruncie naszej rodzimej kinematografii między innymi za sprawą „Córki trenera” Łukasza Grzegorzka. Kameralna, a jednocześnie utrzymana w klimacie kina drogi akcja prowadzi Macieja Korneta (Jacek Braciak) oraz jego córkę Wiktorię (Karolina Bruchnicka) przez wakacyjne tournée po lokalnych zawodach tenisowych. Co jednak jest najważniejszym motorem napędowym ich działań: talent córki czy ambicja ojca? Plany na przyszłość Wiktorii czy też niespełnione marzenia Macieja? Biorąc pod uwagę, jak wiele często oczekujemy od naszych własnych dzieci, lektura scenariusza dr Agnieszki Tomasik pt. „Trener czy gracz? Rozgrywki z rodzicielskimi oczekiwaniami” wydaje się lekturą obowiązkową również dla rodzica.

Jednak czy ojcostwo zawsze musi posiadać wyraz w więzach krwi? Przykład filmu „Creed. Narodziny legendy” każe spojrzeć na to zagadnienie z nieco szerszej perspektywy. Historia młodego Afroamerykanina o bokserskiej pasji ­– Adonisa Johnsona – oraz przygotowującego go do walki o najwyższą stawkę Rocky’ego Balboa (w tej roli naturalnie Sylvester Stallone) nie tylko ogrywa omawiany powyżej motyw zawodnika i trenera, lecz wpisuje się również w nurt opowieści o poszukiwaniu figury ojca. W końcu, jeżeli ojciec może być trenerem, to czy trener nie może pełnić roli – choćby duchowego – ojca? Wątek literackich i filmowych mistrzów, roztaczających skrzydła opieki nad młodszym adeptem, znajduje swoje rozwinięcie na kartach scenariusza lekcji autorstwa Agaty Pietras.

Niniejsze zestawienie naturalnie nie wyczerpuje motywu ojca i ojcostwa. W związku z tym zachęcam do wspólnego przeglądania bazy materiałów edukacyjnych Film w Szkole w poszukiwaniu interesujących tytułów. W końcu, jak to w dobrym kinie bywa, największe przygody przychodzą do nas niespodziewanie – oby dla całej rodziny.

Marcin Pigulak