Co kryje „Serce dębu”? Walory edukacyjne filmu

Niezwykły film przyrodniczy, który zamiast pouczać i przekazywać suche fakty przenosi nas w samo serce tętniącego życiem świata zwierząt. „Serce dębu” wchodzi do kin już na początku października 2022 roku. Dlaczego powinni pokazać go swoim uczniom wszyscy nauczyciele, którym bliskie są takie zagadnienia, jak ekologia, empatia i mindfulness?

Zaobserwujcie nasz fan page, by być na bieżąco!

Pobierz bezpłatne materiały edukacyjne do „Serca dębu”:

Jedno drzewo, które jest mieszkaniem dla wszystkich – znaczenie drzew i lasów w przyrodzie

Głównym bohaterem dokumentu jest ponad 200-letni dąb, który jest schronieniem dla mnóstwa różnych gatunków zwierząt. Film daje nam szansę, by podglądać codzienne życie mieszkańców dębu na jego różnych „piętrach” – każda część drzewa, od korzeni aż po koronę, jest domem dla innych stworzeń. Ta unikalna perspektywa przypomni uczniom o tym, że las jest ostoją życia licznych populacji dzikich zwierząt, a każde drzewo jest ważne, ponieważ zapewnia im azyl, schronienie i pożywienie.

Język przyrody: perspektywa zwierząt i roślin

Zajęcia lekcyjne dookoła filmu można połączyć z lekturą fragmentów książek „Sekretne życie drzew” oraz „Sekretne życie roślin”. Dokument jest utrzymany w duchu animal studies i ekokrytyki, tj. podejmuje próbę przyjęcia perspektywy zwierząt i roślin, czyni z nich bohaterów autonomicznych i pierwszoplanowych, zamienia z przedmiotu narracji w podmiot. Co warte podkreślenia i unikatowe, dokument jest pozbawiony „ludzkiego” narratora i nie tłumaczy zachowania zwierząt na „nasz język”. To my, ludzie, jesteśmy w tym świecie gośćmi. Inne lektury kontekstowe, które rozszerzą znaczenie filmu i pokażą uczniowi, czym jest traktowanie przyrody jako równorzędnego partnera: antologia „Literatura i jej natury” pod redakcją profesora Przemysława Czaplińskiego, książki i działalność Adama Wajraka, Simony Kossak, Roberta Pucka.

Zobacz zwiastun „Serca dębu”:

Koegzystencja różnych gatunków zwierząt i wstęp do rozmowy o ekosystemie

Mieszkańcami dębu są m.in. wiewiórki, sójki, mrówki, myszy polne. W tym niezwykłym mikroświecie zwierzęta żyją ze sobą w zgodzie i harmonii, każde z nich zna swoje miejsce. Szereg istniejących między nimi relacji może być punktem wyjścia do rozmowy o EKOSYSTEMIE – układzie, w którym wszelkie organizmy są połączone ze sobą siecią zależności, które pozwalają im żyć w równowadze. Z tego powodu film może być niezwykle przydatny dla nauczycieli przyrody lub biologii, którzy chcą zobrazować to zagadnienie swoim uczniom.

Pory roku i cykl przyrody

Dokument pokazuje życie mieszkańców dębu na przestrzeni czterech pór roku, obrazując związane z nimi zjawiska. Po seansie warto będzie porozmawiać z uczniami o fazach cyklu rozwojowego przyrody i ich wpływie na życie roślin i zwierząt.

Zachęta do ekologii

Film może być także wstępem do myśli ekologicznej. Przypomni uczniom o tym, że każdy element przyrody jest ważny, a zniszczenie choćby jednego jej elementu może zaburzyć całą równowagę w ekosystemie. Ścinając nawet jedno drzewo musimy pamiętać o tym, że zabieramy w ten sposób przy okazji dom setkom, jeśli nie tysiącom jego mieszkańców. Film uczy także szacunku do przyrody i uwrażliwia widza na jej piękno. Zachęca do uważnej obserwacji pozbawionej ingerencji.   

Zwyczaje leśnych zwierząt

Film pokazuje także w dokładny sposób zwyczaje leśnych stworzeń. Kamera podgląda czynności zwierząt w różnych porach dnia, dając widzowi możliwość obserwowania ich codziennego życia. To dobry pretekst, by wraz z młodszymi uczniami podyskutować o ich gatunkach i zwyczajach.

Konwencja filmu przyrodniczego

„Serce dębu” jest dokumentem obserwacyjnym, całkowicie pozbawionym komentarza i ingerencji autorów w świat przedstawiony. Po seansie warto będzie zastanowić się z klasą, w jaki sposób film różni się od innych znanych im dokumentów przyrodniczych, na czym polega wykorzystana w nim forma narracji i jaki może być jej cel.

Intymny portret przyrody

Film zachwyca urzekającym pięknym obrazów przyrody. Po projekcji można zapytać klasę, w jaki sposób twórcy dokumentu za pomocą środków wizualnych budują jego nastrój. W dyskusji warto odwołać się do takich zagadnień, jak kompozycja kadru, montaż, paleta barw, wykorzystanie światła itd. Z tego powodu „Serce dębu” będzie także ciekawą propozycją np. dla uczniów szkół artystycznych. 

Pozawerbalne środki filmowej narracji

Film całkowicie rezygnuje z posługiwania się słowami. Używa innych środków do charakteryzowania bohaterów, wprowadzania dynamiki, żartowania itp. Pokazuje, jak różnorodne są środki filmowe i jak różnymi sposobami możemy opowiadać sobie historie.

Perspektywa obserwującego

Film uczy pokory w kontakcie z przyrodą. Stawia człowieka w pozycji obserwatora, nie obserwującego. Uczy skupienia i kontemplacji otaczającej nas rzeczywistości, buduje poczucie więzi z naturą.

Katarzyna Kebernik